Pochodząca z początku XVII wieku Złota Brama powstała w miejscu XIII wiecznej bramy Długoulicznej.  Projektantem odpowiedzialnym za wygląd nowej bramy był architekt i projektant Abraham van den Block, twórca m.in. Fontanny Neptuna. Planując nowy budynek musiał mieć na względzie fakt, że brama miała pełnić funkcję zarówno obronną jak i reprezentacyjną. To miał być symbol bogactwa i ważności Gdańska w ówczesnym świecie.

Wykorzystując popularne w XVIII wieku style architektoniczne rodem z Niderlandów i Włoch, van den Block zaprojektował budynek, który dziś uznawany jest za dowód na najświetniejszy okres w historii miasta. To właśnie tą bramą orszaki królewskie kierowały się w stronę Długiego Targu, a przejeżdżał tędy m.in Zygmunt III Waza, Władysław IV czy Jan III Sobieski. Trakt Królewski to także droga, którą prowadzono do Ratusza gości przybywających do Gdańska –  Napoleona Bonaparte, Charles de Gaulla czy Adolfa Hitlera.

W XIX wieku w budynku mieściła się Królewska Akademia Sztuk Pięknych. Budynek niestety ucierpiał w czasie II wojny światowej, a odbudowa rozpoczęła się latach pięćdziesiątych. Po odnowieniu brama wraz z przyległym do niej Dworem św. Jerzego została oddana w ręce Stowarzyszenia Architektów Polskich. 

Brama ma trzy przejścia – główne, środkowe i dwa poboczne. Wygląda trochę jak łuk triumfalny. Duże, ogromne okna i kamienna balustrada nadają budowli charakteru. Brama, która wybudowana jest z cegły,  wygląda identycznie z jednej i drugiej strony.  Jak się przyjrzycie uważnie to wypatrzycie herb Gdańska oraz dwie sentencje – po jednej z każdej strony budynku. Na elewacji po stronie zachodniej odnajdziecie niemiecki cytat z Księgi Psalmów, który w tłumaczeniu brzmi “Oby się dobrze wiodło tym, co cię miłują, oby pokój panował w twych murach i szczęście w pałacach”. Po stronie wschodniej znajduje się łacińska sentencja oznaczająca „Zgodą małe państwa rosną, niezgodą wielkie upadają”. Jednak to co przyciąga wzrok najbardziej to rzeźby na szczycie.

Na szczycie bramy znajduje się osiem figur, po cztery na każdej stronie. Rzeźby po jednej stronie, wschodniej, przedstawiają cnoty obywatelskie – Zgodę, Sprawiedliwość, Pobożność i Rozwagę. Te po  stronie zachodniej – dążenia i marzenia mieszczan czyli Pokój, Wolność, Szczęście oraz Sława. Jak widać przez wieki w tym temacie nic się nie zmieniło 🙂

Jeśli podróżujecie z dziećmi i obawiacie się, że znudzi ich liczba zabytków to koniecznie zobaczcie nasz pomysł na zwiedzanie Gdańska. My zamieniliśmy nudny spacer w rodzinną super przygodę. Okazało się bowiem, że w Gdańsku ukryte jest hasło, które pomoże ocalić Cyfrowe Królestwo przed zły Czarnoksiężnikiem Gigabajtem. Oczywiście rzeźby na Złotej Brami pomogły nam odnaleźć hasło 🙂 Zobacz:

Chyba większość z nas słyszała legendę o królu Arturze, który założył Bractwo Okrągłego Stołu. Celem Bractwa było odnalezienie świętego Graala. Rycerze z królem spotykali się na naradach przy okrągłym stole, który stał się symbolem równości. Bo przy okrągłym stole nikt nie jest pierwszy i wszyscy są równi! 

Tak więc nazwa Dworu Artusa nawiązuje do imienia legendarnego króla Artura – celtyckiego władcy Brytów z przełomu V i VI wieku, o którym powstało wiele średniowiecznych legend. Jego imieniem nazywano wtedy miejsca spotkań rycerstwa i patrycjatu – najpierw w Anglii, a później w innym krajach europejskich.

Początki Dworów Artusa sięgają średniowiecza. Wybudowany został przez Bractwo Świętego Jerzego w połowie XIV wieku. Łacińska nazwa brzmiała “curia regis Artus”, co w tłumaczeniu oznacza “królewski dwór Artusa”.  Należący do bractwa mieszczanie stylem życia nawiązywali do kultury i tradycji rycerskiej.

Wieczorami bogaci kupcy i ich zagraniczni goście spotykali się nad trunkami, by omawiać interesy, choć teoretycznie we wnętrzu dworu biznesowe rozmowy były zakazane. Takowe mogły być prowadzone wyłącznie na placu przed budynkiem. Spotkania urozmaicały występy artystów, śpiewaków i muzyków. I choć obowiązywał zakaz hazardu, wielu gości przegrało tu majątek w karty czy kości. Raz na jakiś czas w Dworze Artusa organizowano kilkudniowe uczty. Innymi słowy, było to rozrywkowe miejsce, pełne imprez i zabawy. 

Pożar, który wybuchł w roku 1476 roku spowodował, że Dwór Artusa spłonął doszczętnie. Jednak został on odbudowany dzięki przychylności Rady Miasta, która doceniła wartość tego miejsca i wkład jaki wnosi w rozwój miasta. Budynek ozdobiono rzeźbami przedstawiającymi starożytnych bohaterów oraz medalionami z wizerunkami polskich królów. Wtedy również przed wejściem zamieszkały kamienne lwy.

W kolejnych stuleciach Dwór stał się m.in. miejscem rozpraw sądowych, które odbywały się w Wielkiej Hali.

Wiek XVII nie był zbyt łaskawy dla Dworu Artusa. Liczne wojny i epidemie zmieniały rzeczywistość i spokojne życie mieszkańców. Dwór stracił na znaczeniu, a kolejne lata pokazały, że dawne zwyczaje nie są już aktualne.  I tak przekształcono Dwór Artusa w giełdę. Kupiectwo zyskało wtedy dużo miejsca na swoje transakcje, a Dwór naturalnie stał się miejscem centrum życia kupieckiego. Poza tym organizowano tutaj uroczystości związane z wizytami koronowanych głów, wydarzenia kulturalne i spotkania międzynarodowe. 

Dwór ucierpiał w czasie II wojny światowej, a wnętrze zostało rozgrabione i zrujnowane przez Armię Czerwoną. Po powojennej odbudowie i przywróceniu Dworu dawnej świetności budynek wpisano do rejestru zabytków. 

W budynku mieści się obecnie Muzeum Narodowe Gdańska, zajmując ogromną salę wybudowaną w stylu gotyckim. Głównym eksponatem jest „Król wszystkich pieców” czyli ogromny, 11 metrowy piec wyłożony 520 kafelkami z wizerunkami europejskich królów. To największy renesansowy piec w Europie! Sporo tu także malowideł, rzeźb i obrazów, które świadczą o przepychu i bogactwie tego miejsca w przeszłości. Poza działalnością muzealną, Dwór Artusa służy jako miejsce koncertów, bankietów i przeróżnych przyjęć. Sale są udostępnione do wynajęcia na różne wydarzenia kulturalne, pokazy czy wernisaże. 

Z Dworu Artusa prowadzi przejście do Domu Ławy. Na początku mieszkali w nim bogaci mieszkańcy miasta. Potem w budynku obradował sąd. Pozostał po nim posąg sprawiedliwości, który stoi na szczycie kamienicy.

W oknie na poddaszu czasem pojawia się tajemnicza dziewczyna. To „Panienka z okienka”. Jest to postać z książki Jadwigi Łuszewskiej. Historia opowiada o młodej dziewczynie Hedwidze, uratowanej z tureckiej niewoli przez bogatego Johanna, który chciał ją poślubić. Jednak Hedwiga zakochała się w marynarzu Kazimierzu. Zazdrosny Johann zamknął ją więc na strychu, by nie mogła spotykać się z ukochanym. Od tej pory Hedwiga wypatruje swojego marynarza przez okno na poddaszu. Panienkę można zobaczyć codziennie o godz. 13, a od 1 maja do 1 października dodatkowo o 15 i 17.

Bilet normalny do Dworu Artusa kosztuje 16 zł, ulgowy 8 zł. Są też bilety rodzinne. We wtorki, w godzinach 10-13 wejście jest darmowe, w poniedziałek Dwór jest zamknięty. 

Dwór Artusa ma swojego brata – Dwór Artusa w Toruniu. To jedyne dwa tego typu budynki w Polsce. Więcej o toruńskim Dworze Artusa stojącym na Rynku w Toruniu przeczytacie tu:

Dwór Artusa na Długim Targu, stojący przed nim Neptun z fontanny czy Panienka z Okienka to idealne obiekty do tego, by zamienić nudny spacer po Gdańsku w rodzinną super przygodę! My mieliśmy tu Tajną Misję w czasie której pomagaliśmy Królowi Pikselowi pokonać Czarnoksiężnika Gigabajta! Zobaczcie:

Zielona Brama to brama wodna. Bramy wodne to były budowle, które stawiano przy murach miejskich. Miały przejścia, które pozwalały na dojście do rzeki. W Gdańsku bramy wodne zamykają ulice przy rzece Motławie. Zielona Brama stoi na Długim Targu.

Zieloną Bramę zbudowano w połowie XVI wieku pod czujnym okiem niderlandzkiego mistrza Regniera z Amsterdamu. Na elewacji umieszczono przeszło dwieście rzeźb, a na jednym z pięter przygotowano największą w tam tym czasie salę reprezentacyjną. Zieloną Bramę wybudowano z myślą o siedzibie Trzeciego Ordynku, czyli grupie reprezentującej miejskie kupiectwo i rzemieślników. Jednak nie nacieszyli się oni zbyt długo swoją nową siedzibą, gdyż w krótkim czasie przemieniono ją na siedzibę królewską z  myślą o odwiedzających Gdańsk koronowanych głowach. Pomimo pięknych wnętrz, nigdy w Zielonej Bramie nie zamieszkał żaden król. Na pocieszenie przejazdem zatrzymała się tutaj przyszła żona króla – Władysława IV – Maria Ludwika Gonzaga.

Brama była przebudowywana – po raz pierwszy w XIX wieku, kiedy dodano 3 kondygnację i przeprojektowano dach. 50 lat później przebito 4 bramę przejazdową. Po II wojnie światowej część budynku zapadła się w wyniku pożaru. Bramę Zieloną odbudowano w latach 50-tych, ale dopiero w 2002 roku po raz pierwszy po wojnie wnętrze zostało udostępnione zwiedzającym.

Na przestrzeni wieków wielką salę wykorzystywano jako zbrojownię, a także miejsce biesiad, imprez i przedstawień.  W Zielonej Bramie swoją siedzibę miało Towarzystwo Przyrodnicze, Muzeum Przyrodnicze czy Agencja Rozwoju Regionu. Przez kilka stuleci znajdowała się tu Waga Miejska. Wynajmowano również pomieszczenia na działania komercyjne czy biura, które miał tu m.in. Lech Wałęsa.

Jest kilka tez mówiących o tym skąd się wzięła nazwa bramy. Jedna wskazuje, że to kamienne dekoracje pomalowane na zielono zainspirowały do nadania branie nazwy Zielona. Inna głosi, że wpłynął na nią kolor pierwszych, przeszklonych okien. Kolejne, że nazwa może pochodzić od koloru malowideł w środku.

We wnętrzach Bramy znajduje się dziś oddział Muzeum Narodowego w Gdańsku i Gdańska Galeria Fotografii. Muzeum Narodowe w Gdańsku jest jednym z najstarszych muzeów w Polsce. Powstało ono z połączenia dwóch instytucji – Muzeum Miejskiego oraz z Muzeum Rzemiosł Artystycznych.

Oddział Muzeum Narodowego, które mieści się w Bramie Zielonej jest miejscem, gdzie organizowane są wystawy czasowe.

Muzeum czynne jest od wtorku do niedzieli w godzinach 10.00 – 17.00. Ceny biletów ustalana są osobno na każdą wystawę. Aktualne działania w Bramie Zielonej i planowane wydarzenia możecie sprawdzić na stronie muzeum TU.

Spacer Długim Targiem do Motławy to jeden z obowiązkowych punktów każdego turysty w Gdańsku, jednak ilość zabytków i atrakcji po drodze może zmęczyć małych podróżników. Dlatego polecamy Wam zamienić nudny spacer w rodzinną przygodę i zwiedzać Gdańsk bawiąc się wspólnie z dziećmi. Zobaczcie nasz pomysł na zwiedzanie Gdańska:

W czasie walk podczas II wojny światowej Żuraw uległ zniszczeniu – drewniana część spłonęła, a murowana zachowała się zaledwie w połowie. W latach 60 – tych XX wieku budowlę odbudowano, a dziś w jej wnętrzach znajduje się Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku. Kilka lat temu Żuraw otrzymał oświetlenie zewnętrzne, dzięki któremu pięknie prezentuje się po zmroku.

Jesteście ciekawi jak wyglądało życie mistrza dźwigowego, czyli osoby odpowiedzialnej za pracę Żurawia lub macie ochotę zerknąć na Motławę z wysokości blisko 30 metrów? To koniecznie zajrzyjcie do środka. W ramach wystawy zapoznacie się z mechanizmem Żurawia, ciekawym rozwiązaniem „kół deptakowych”, wnętrzem spichlerza i mieszczańskiego domu, a także średniowiecznym życiem portowym. 

Żuraw udostępniony jest dla zwiedzających w środę w godzinach 13-18, a w pozostałe dni od 11.00 do 18.00.Bilet normalny kosztuje 12 zł, a ulgowy  8 zł (ceny z 2020 roku). W środę wstęp jest bezpłatny. Zwiedzanie Żurawia zajmuje około godziny.

Na budynku Żurawia od strony Długiego Pobrzeża znajduje się zegar słoneczny. Z zegarem związana jest fajna legenda.

Kiedyś żył w Gdańsku murarz Muchel. Muchel był bówką czyli portowym rozrabiaką. Nie bardzo lubił pracować i po pewnym czasie rzucił swoją pracę, stwierdzając, że co już miał zrobić to zrobił i już mu się nie chce więcej. Wolał chodzić z kumplami na piwko i tylko się bawić. Kiedyś stojąc nad rzeką, w rozmowie z kolegą stwierdził, że po takich twardzieli jak on to żaden diabeł nie odważy się przyjść. I wtedy ze starego kutra wylazł włochaty diabeł. Powiedział do Muchela, że go zabiera do piekła, za lenistwo i pijaństwo. Muchel poprosił kolegę, by ten powiadomił o wszystkim jego żonę.

Diabeł miał pecha. Muchelowa była najbardziej energiczną i sprytną przekupką w Gdańsku. Gdy diabeł chciał już zabierać Muchela do piekła, pojawiła się Muchelowa z wielką tacą pachnących pączków. Przywitała diabła, dziękując mu, że wreszcie ktoś zrobi porządek z Muchelem i ona będzie miała święty spokój. I na drogę poczęstowała go pączkiem. Diabeł od razu wziął całego pączka do pyska, ale nie mógł go przełknąć, bo sprytna Muchelowa nafaszerowała pączki pieprzem, sodą, gwoździami i szkłem. Na koniec dorzuciła kątownicę murarską męża. Diabeł zaczął się dusić i krztusić. Z całych sił wypluł całego pączka w stronę Żurawia. Zrobił to z taką siłą jak armata. Diabeł uciekł, a Muchel wrócił z żoną do domu, wziął się do pracy i porzucił imprezowy styl życia.

Z czasem pączek stwardniał, a kątownica w słoneczne dni rzucała na niego smugę cienia. Gdańszczanie postanowili z pączka zrobić zegar słoneczny, a żeby odstraszyć diabła umieścili na nim pyzatego aniołka. 

Wybieracie się na rodzinną wycieczkę do Gdańska? To koniecznie zobaczcie na nasz sposób zwiedzania miasta, który zamienia nudny spacer w super rodzinną przygodę  Musieliśmy stawić czoło potężnemu Czarnoksiężnikowi Gigabajtowi, odszukać wskazówki, złamać szyfry i uratować Cyfrowe Królestwo! Zobaczcie:

Brama stanowiła niegdyś bardzo ważny punkt na mapie miasta. Budynek, będący niewątpliwie perłą architektury renesansowej, stanowił element masywnych murów miejskich, służył za bramę miasta i w przeszłości otwierał Drogę Królewską w Gdańsku biegnącą m.in. Długim Targiem. Bramę Wyżynną wybudowano w latach 1571 – 1576 według projektu Hansa Kramera, natomiast w roku 1588 Willem van den Blocke zmienił oprawę budynku, ozdabiając go i dodając wiele charakterystycznych detali. Musimy tu wspomnieć, że van den Blocke pochodził z Niderlandów, a tam sztuka renesansowa różniła się nieco od dobrze znanego nam stylu włoskiego. Warto wiedzieć, że Długi Targ zamyka brama wodna zwaną Bramą Zieloną.

Pod Bramą organizowano pełne przepychu ceremonie na cześć polskich królów przybywających do Gdańska. To właśnie tu witano orszaki królewskie i wręczano monarchom symboliczne klucze do miasta. Pierwszym królem, który zobaczył na własne oczy Bramę Wyżynną był Zygmunt III Waza. 

Przez niemal 290 lat Brama Wyżynna pozostała w niezmienionej formie. W roku 1890 zasypano fosę otaczającą mury, natomiast w roku 1903 wzniesiono wartownię. Na szczęście w czasie II wojny światowej Brama Wyżynna nie ucierpiała, więc do dziś możemy ją podziwiać na ul. Wały Jagiellońskie 2 A.

Po wojnie znajdowało się tu m.in. Muzeum Historyczne Miasta Gdańska, obecnie działa tu Pomorskie Centrum Informacji Turystycznej. 

Warto przyjrzeć się rzeźbom na elewacji. Możecie wypatrzyć tu herby Rzeczypospolitej, Gdańska oraz Prus Królewskich, a nad nimi zostały umieszczone podobizny lwów.  Na Bramie Wyżynnej umieszczono również łacińskie sentencje przypominające o ważnych wartościach, które powinny być przestrzegane przez obywateli miasta.

I tak mówią one, że  dobrami najbardziej godnymi pożądania przez społeczeństwa są: pokój, wolność, zgoda czy też, że najmądrzej czyni się wszystko, co czyni się dla Rzeczypospolitej.

Nam podoba się sentencja:  Lustitia et pietas duo sunt regnorum omnium fundamenta oznaczająca „ sprawiedliwość i pobożność są podstawą wszystkich państw”, aczkolwiek to tłumaczenie można jednak rozumieć troszkę inaczej. Jeśli skupicie się jedynie na ostatniej linijce, powstanie zdanie Rum omnium fundamenta, to znaczy “Rum podstawą wszystkiego” Ot, nadmorskie poczucie humoru 🙂

Gdańsk, pełen zabytków i ciekawych architektonicznie budynków jest idealnym miejscem na Tajną Misję i zwiedzanie bez marudzenia  W Gdańsku wyruszyliśmy na pomoc Królowi Pikselowi, którego Cyfrowe Królestwo było narażone na atak bezwzględnego Czarnoksiężnika Gigabajta. Hasło, które może uratować Cyfrowe Królestwo ukryte jest bowiem wśród największych atrakcji miasta. Zobaczcie nasz pomysł na zwiedzanie Gdańska z dziećmi!