Cztery studnie znajdujące się w czterech rogach Rynku pojawiły się w mieście w XV wieku, a korzystali z nich zarówno mieszkańcy jak i ich zwierzęta.  Z biegiem lat zwykłe studnie stały się fontannami, a pierwsze rzeźby pojawiły się w XVI wieku.

Nie wiadomo niestety jakie rzeźby zdobiły dwie pierwsze fontanny, jednak wiedząc, że kolejne dwie przedstawiały lwa i jelenia, można domniemywać, że wszystkie symbolizowały zwierzęta.

W XVII wieku zwierzęta ustąpiły miejsca starożytnym bogom. Na fontannach pojawiły się rzeźby Saturna, Neptuna, Apolla i Jowisza, które nawiązywały do czterech żywiołów. Naprawdopodobniej w XIX wieku fontanny zostały zlikwidowane ze względu na rozbudowę miejskiego wodociągu.

Do pomysłu odtworzenia fontann powrócono w XX wieku, które ostatecznie wróciły na rynek na początku XXI wieku. Ponownie przedstawiają antyczne bóstwa, ale w innym składzie niż pierwotnie.

Najstarsza zachowana fontanna to Fontanna Prozerpiny, którą znajdziecie przed wejściem do ratusza. Dawniej w tym miejscu studnię rzeźbiła figura Jowisza. Figury na fontannie to Prozerpina, córka Ceres, porywana przez władcę podziemi – Plutona. Warto przyjrzeć się zdobieniom fontanny. Znajdują się tu bowiem cztery putta – nadzy chłopcy przedstawiający cztery żywioły.

Miejska legenda mówi o tym, że fontannę Prozerpiny ufundował niewierny mąż przyłapany przez żonę w sytuacji niezostawiającej wątpliwości iż dopuścił się cudzołóstwa. Ponieważ groziła mu sroga kara, uprosił on magistrat, by w ramach kary zafundować miejską studnię.

W innym rogu Rynku natkniecie się na Fontannę Apolla, boga piękna, tańca, muzyki i poezji. Na głowie wieniec laurowy, którym ozdabiano głowy zwycięzców na starożytnych igrzyskach w Grecji i Rzymie. To też symbol wybitnych osiągnięć w różnych dziedzinach życia. W dłoniach trzyma lirę. Apollo symbolizuje żywioł powietrza.

Fontanna Neptuna, symbol wody, stoi w miejscu dawnego targu rybnego. Warto wiedzieć, że w XVIII wieku Neptun był popularnym symbolem mórz i rzek w Polsce i bardzo często jego wizerunek pojawiał się na fontannach czy studniach. Zdobił fontanny w wielu miastach Polski np. w Gdańsku, Wrocławiu czy Świdnicy.

Na rzeźbie wypatrzycie starożytnego boga mórz z wyłaniającą się z wody żoną Amfitrytą i synem Trytonem. Miejska plotka głosi, że u rzeźbiarza zamówiono wyłącznie pomnik z postacią Neptuna, jednak artysta stworzył dzieło trzech postaci, a Trytonowi nadał własne rysy twarzy.

Żywioł ognia symbolizuje Fontanna Marsa, boga wojny. To była ostatnia fontanna, która powróciła na poznański rynek. W XVII wieku w tym miejscu stała fontanna Saturna, boga urodzaju i rolnictwa. Miejsce nie było przypadkowe, gdyż w tym miejscu handlowano płodami rolnymi.

Spacerując po poznańskim Starym Rynku warto zwrócić uwagę na fontanny, które mogą zginąć wśród innych atrakcji Rynku, o których pisaliśmy tutaj:

Stary Rynek jest trzecim co do wielkości rynkiem w Polsce, tuż za Rynkiem we Wrocławiu i Rynkiem w Krakowie. Główny plac miasta był w miejscu obecnego Rynku wytyczony już w XIII wieku. To miejsce w którym przez wieki funkcjonowały jatki i targi chlebowe, rzeźnicze czy winiarskie. Swoje stoiska mieli budnicy (zajmujący się wyrębem lasów i wytwarzaniem produktów z drewna), szewcy, sprzedawcy sukna, garbarze i kuśnierze. Funkcjonował rynek solny, rybny, garncarski i kwiatowy. 

Tutaj też krzyżowały się drogi międzynarodowe oraz szlaki handlowe, dlatego na poznańskim rynku sporo było kramów z produktami na handel regionalny i zagraniczny. 

Na początku wszystkie budynki były drewniane, a pierwszym murowanym budynkiem była waga miejska. Kamienne budynki mieszkalne i kramy zaczęły pojawiać się dopiero w XIV wieku, dopiero po tym jak zezwolił na to Władysław Jagiełło nadając Poznaniowi taki przywilej.

Przez stulecia rynek był miejscem tętniącym życiem, jednocześnie pełniąc funkcję ogłoszeniową. Bowiem to tu za pomocą hejnału ogłaszano godzinę, a rozkazy, rozporządzenia i ustawy ogłaszano na każdym rogu placu. Na rynku odbywały się jarmarki i kiermasze, a do najpopularniejszych należały jarmark wielkanocny, świętojański czy bożonarodzeniowy.

Co ciekawe, to właśnie przez rynek przebiegała pierwsza linia tramwajowa w mieście. Na początek był to tramwaj konny, który wyruszył pod koniec XIX wieku, który później zastąpiono elektrycznym.

Jednak to miejsce nawiedzały także pożary, wojny i zniszczenia. W czasie odbudowy Rynku po II wojnie światowej, zdecydowano zamienić stragany i kramy na miejsce pełne instytucji kulturalnych, muzeów, galerii czy punktów gastronomicznych. W ten sposób Rynek zatracił swoją wielowiekową tradycję wielkiego placu handlowego na rzecz najbardziej reprezentacyjnej części miasta.

Obecnie Stary Rynek to jedno z najchętniej odwiedzanych przez turystów miejsc w Poznaniu. Na placu organizowane są jarmarki, festiwale i imprezy masowe. Znajduje się też kilka ważnych obiektów i budynków, które warto poznać bliżej.

Największą atrakcją ratusza w Poznaniu są oczywiście trykające koziołki, które codziennie w południe bodą się rogami pod zegarem ku uciesze zgromadzonych pod ratuszem mieszkańców i turystów. Poza tym można tu wysłuchać hejnału, z którym wiąże się legenda o królu kruków. Sam ratusz, bogato zdobiony ma kilka ciekawych elementów, na które warto zwrócić uwagę. 

W czterech rogach Starego Rynku w poznaniu umieszczone są fontanny czterech żywiołów, które zdobią rzeźby starożytnych bogów – Prozerpiny, Apolla, Neptuna i Marsa. Fontanny powstały w miejsce dawnych studni, które dostarczały miastu wodę. O tym dlaczego warto zwrócić uwagę na fontanny pisaliśmy TUTAJ (KLIK)

Niedaleko fontanny Prozerpiny, przy Ratuszu znajduje się pręgierz, który stanął tu w XVI wieku. Był miejscem w którym wykonywano kary i chłosty. Na szczycie pręgierza stoi kat z uniesionym w górę mieczem, który symbolizuje prawo do kary śmierci. Dawniej w słupie tkwiły żelazne obręcze za pomocą których przywiązywano skazańców do słupa.

Fontanna przedstawia Bamberkę w tradycyjnym bamberskim stroju, która w dłoniach trzyma nosidła, czyli drewniany przyrząd do noszenia ciężarów i konwie –  duże naczynia używane w winiarstwie.  

Fontanna Bamberki ma już ponad 100 lat. Ufundowała ją znana rodzina Goldenringów zajmująca się winiarstwem. Do rzeźby Bamberki pozowała osiemnastoletnia wówczas Jadwiga Gadziemska. Była pracownicą winiarni, a fundator wybrał ją na modelkę w nagrodę za dobrą pracę. Rzeźba miała upamiętniać osadników przybyłych do Poznania z okolic Bambergu. Bambrzy bowiem to Polacy, zamieszkujący okolice Bambergu w Niemczech, których przodkami byli niemieccy osadnicy. Zostali sprowadzeni do Poznania przez władze miasta, w celu zasiedlenia wyludnionych wsi.

Studzienka powstała dla kupców, którzy wystawiali swoje produkty na rynku. Służyła ona zarówno ludziom jak i zwierzętom – znajdowały się przy niej poidła dla koni i psów. Była to też reklama winiarni.

Waga miejska to w przeszłości było bardzo ważne miejsce na rynku. Zajmowano się tu bowiem ważeniem i mierzeniem towarów sprzedawanych przez kupców. Pracował tu najważniejszy urzędnik  czyli ważnik, który nadzorował poprawność ważenia i mierzenia oraz naliczał odpowiednie opłaty. Z wyposażenia Wagi sprzed 1890 roku zachował się kominek, który można oglądać w Sali Królewskiej w ratuszu. Do budynku Wagi przylega fragment zrekonstruowanych ław chlebowych. Miejsce w którym dawniej sprzedawano chleb. 

Inna budowlą na rynku jest odwach. To parterowy budynek, który był siedzibą straży miejskiej, a później policji. W okresie międzywojennym znajdował się tutaj areszt garnizonowy. Obecnie mieści się tu Muzeum Powstania Wielkopolskiego. Na szczycie budynku znajdują się trzy herby: herb Rzeczypospolitej z czasów Stanisława Augusta Poniatowskiego, herb Raczyńskich – Nałęcz i herb Poznania. Ten ostatni trzymany jest przez dwie syreny, w tle widać m.in. dwie chorągwie.

Obok ratusza, niedaleko pręgierza znajdują się urocze domki budnicze. Pierwsze domki pojawiły się w tym miejscu w XIII wieku, a sprzedawano w nich ryby, świece, sól  i inne przedmioty codziennego użytku. 300 lat później drewniane domki zastąpiono murowanymi kamieniczkami, które na parterze miały kramy, a na piętrze mieszkania. Kamieniczki mają różną szerokość – im szersza tym jej właściciel był bogatszy. Na niektórych domkach można znaleźć herby mówiące o tym czym handlował dany kupiec.

Kamieniczki są piękne i kolorowe, a ich nazwa wzięła się od tego, że w jednej z nich mieściła się kiedyś siedziba Bractwa Budników. Znajdziecie na niej herb budników – śledzia z którego wyrastają palmy. Na rynku znajduje najkrótsza uliczka w mieście. To ul. Kurzanoga. Ma 55 metrów znajduje się za domkami budniczymi. 

W kamienicy nr 84 znajduje się Muzeum Literackie Henryka Sienkiewicza, które powstało pod koniec lat 70-tych ubiegłego stulecia. Utworzono je ze zbiorów Ignacego Mosia, który kolekcjonował pamiątki związane z pisarzem. Znajdują się tu meble, dzieła sztuki, księgozbiór i unikatowe zbiory poświęcone życiu i twórczości polskiego Noblisty.

W Rogalowym Muzeum Poznania dowiecie się wszystkiego o Rogalach Świętomarcińskich, historii miasta i poznańskiej gwarze. Jest wspólne pieczenie rogali i degustacja. Z okien Rogalowego Muzeum jest najlepszy widok na brykające koziołki, bowiem kamienica nr 41 mieści się naprzeciwko ratusza.

Spacerując po poznańskim Rynku warto przekąsić rurę poznańską. Rura poznańska to kulinarny wypiek tradycyjny z ciasta piernikowego na miodzie. Ma kształt kwadratu wygiętego w półrurę. Związana jest z nim legenda. W czasie procesji w Boże Ciało rozpętała się wichura. Była taka silna, że zrywała dachówki z domów. Pomimo niebezpieczeństwa nikomu nie stała się krzywda. W dowód wdzięczności Panu Bogu upamiętniając tamto wydarzenie siostry pieką ciasteczka na wzór dachówek nazywane rurami.

No i oczywiście musicie spróbować Rogala Świętomarcińskiego. Rogale Świętomarcińskie nadziewane są białym makiem i bakaliami. To tradycyjny wypiek w Poznaniu na dzień Świętego Marcina, które wypada 11 listopada. Taki rogal musi mieć odpowiednią wagę, a tradycyjną nazwę mogą używać cukiernie, które posiadają certyfikat. 

Jeśli planujecie zwiedzić Poznań z dziećmi, koniecznie zobaczcie nasz pomysł na zwiedzanie centrum miasta. Jak wiecie lub jeszcze nie my nudnemu zwiedzaniu mówimy NIE! Chcemy, by zarówno dzieci jak i rodzice mieli frajdę z odkrywania nowych miast, a nie skupiali się tylko na cyknięciu zdjęcia i zjedzeniu lodów. My w każdym zwiedzanym mieście zamieniamy się w Superposzukiwaczy Przygód i ruszamy na Tajne Misje, które mają nam pokazać miasto w zupełnie nowy sposób – poznajemy ciekawostki, legendy, historię i zabytki, które wykorzystujemy do rozwiązywania zadań i łamania szyfrów. W Poznaniu pomagaliśmy koziołkom i ich przyjaciołom jednorożcom ocalić przepis na Rogale Świętomarcińskie. Zobaczcie:

Fasada budynku jest bogato zdobiona. Sa tu m.in. dekoracje w postaci kobiet symbolizujących cnoty, jakimi powinni być obdarzeni urzędnicy i rajcy. Te kobiety zobaczycie pomiędzy łukami na parterze budynku. Wypatrzcie tam cierpliwość z owcą, roztropność z lustrem, miłość z dziećmi, sprawiedliwość z wagą i mieczem, wiarę z kielichem i krzyżem, nadzieję ze słońcem, męstwo ze złamaną kolumną, umiarkowanie z dzbanem i misą oraz dwie sławne kobiety – Lukrecję ze sztyletem i Kleopatrę z wężami na ramionach.

Nad I piętrem znajdują się wizerunki wielkich postaci starożytnych tj. m.in. Archimedes, Brutus, Witruwiusz czy Homer. Na elewacji budynku możecie wypatrzyć także portrety królów z dynastii Jagiellonów – od Władysława II Jagiełły po Zygmunta II Augusta, które znajdują się na samej górze, pomiędzy dwoma wieżami.  Pomiędzy nimi znajdują się litery SAR oznaczają króla Stanisława Augusta, a dokładnie Stanislaus Augustus Rex. 

Na wieży zamontowano hełm z orłem, którego wysokość wynosi 180 cm, a rozpiętość skrzydeł 2 metry. We wnętrzu orła umieszczone są pamiątki oraz monety z poprzednich wieków. 

Legenda mówi o tym, że dawno temu zegarmistrz Bartłomiej z Gubina otrzymał zlecenie wykonania zegara na wieżę ratuszową. Gdy zegar był już gotowy postanowiono wydać przyjęcie z okazji jego odsłonięcia, na które zaproszono dostojnych gości. W czasie przygotowywania uczty, jeden z kuchcików przypalił udziec sarni. Chcąc szybko naprawić błąd, ukradł dwa pasące się na łące koziołki, by upiec je na rożnie. Przyprowadził je do kuchni, a te uciekły na ratuszową wieżę. Jakie było zdziwienie gości, gdy ujrzeli na gzymsie nad nowym zegarem trykające się koziołki! Pomysł bardzo się spodobał radnym, więc nie ukarali krnąbrnego kuchcika, a dodatkowo mistrzowi Bartłomiejowi polecili dobudować do zegara mechanizm z koziołkami.

Z ratuszowej wieży odgrywany jest hejnał Poznania. To jeden z najstarszych miejskich hejnałów, wygrywany już w XV wieku. W różnych czasach, różnie to z hejnałem było. Czasem go zawieszano, czasem wygrywano wyłącznie z okazji świąt lub o określonych godzinach. Na szczęście obecnie wygrywany jest przez trębacza codziennie o godzinie 12. W godzinach między 7 a 21 wygrywany jest na karylionie.  Z poznańskim hejnałem wiąże się legenda o królu kruków. 

Dawno temu trębacz Bolko pełnił swoją wartę na wieży ratusza, wypatrując niebezpieczeństw, które mogłyby zagrozić miastu. W pewnej chwili spadł na wieżę ranny w skrzydło kruk. Bolko zajął się ptakiem, a gdy ten odzyskał zdrowie przemówił do zdumionego trębacza ludzkim głosem: „Jestem królem kruków. Dziękuję Ci za opiekę. Przyjmij ode mnie trąbkę i zapamiętaj. Jeśli kiedykolwiek będziesz potrzebował pomocy, zatrąb w nią z całych sił na cztery strony świata”. Bolko podziękował za prezent i pomachał krukowi na pożegnanie. Kilka lat później, w czasie dyżuru na wieży, Bolko zauważył szykującego się do ataku na miasto wroga. Przypomniał sobie o trąbce od króla kruków i zatrąbił głośno na cztery strony świata. Nagle niebo zrobiło się czarne, choć był to środek dnia. Nadleciało bowiem nad miasto setki kruków, które zaatakowały wroga i uratowały miasto. Na pamiątkę tego wydarzenia do dziś trębacz gra na wieży ratuszowej zwycięski hejnał króla kruków.

Ratusz w Poznaniu to nie jedyna atrakcja na poznańskim rynku. Zobaczcie czego jeszcze nie można przegapić: