Przyznamy szczerze, że Bydgoszcz nie była na szczycie naszych podróżniczych marzeń i miejsc do odwiedzenia. Zwykle miasto mijaliśmy jadąc na północ kraju, myśląc sobie – miasto jak miasto 😉

Ale gdy planowaliśmy pobyt w województwie kujawsko-pomorskim i wertowaliśmy przewodniki w poszukiwaniu miejsc wartych odwiedzenia, Bydgoszcz mocno nas zaintrygowała. I teraz możemy w 100% powiedzieć – jedźcie do Bydgoszczy!  To miasto nas zauroczyło 🙂 

Bydgoszcz, jedno z największych miast północnej Polski, położone malowniczo nad rzeką Brdą, Wisłą oraz Kanałem Bydgoskim. 

Jak głosi legenda, miasto założyli dwaj bracia – Byd i Gost. Kiedy wędrowali po świecie, by założyć nową osadę Byd szukał gęstych lasów, by mieć dostęp do drewna, a Gost poszukiwał rzek pełnych ryb i stanowiących naturalną barierę ochronną przed napaścią wrogów. Po wielu dniach wędrówki dotarli nad rzekę Brdę, której okolica spełniała wymogi obu braci. I tak założyli gród, które nazwali od swoich połączonych imion. 

Nie wszyscy wiedzą, że mieszkańcy Bydgoszczy mają swoją gwarę, która jest mieszanką języka niemieckiego i gwary kujawskiej. Niektórych słów używamy i my – rodowici Wrocławianie, nie mając pojęcia, że pochodzą z gwary bydgoskiej jak np. bajzel (bałagan) czy bryle (okulary). Jednak część słów tj. badejki (kąpielówki) czy drachel (parasol) usłyszeliśmy po raz pierwszy. 

Miasto często bywa niedoceniane przez turystów (takich jak my!), ale ci którzy tu przyjadą, odnajdą tu liczne atrakcje i unikalne zakątki. My je poznaliśmy podczas spaceru z fantastycznym przewodnikiem, w czasie którego poznaliśmy miejsca, o których nie mieliśmy pojęcia. Wszystkie je spisaliśmy i podrzucamy Wam ściągę „co warto zobaczyć w Bydgoszczy”.

Z naszym przewodnikiem spotykamy się pod pomnikiem Kazimierza Wielkiego. Bydgoszczanie ufundowali ważący 3 tony pomnik przedstawiający władcę na koniu, którego odsłonięcie miała miejsce w 660 rocznicę otrzymania praw miejskich z rąk króla.

Kazimierz Wielki miał ambitne plany wobec Bydgoszczy, chcąc by miasto stało się głównym grodem północnych Kujaw. Król miał również pomysł na nazwę grodu – Królewiec, ale nie była to nazwa, którą entuzjastycznie przyjęli mieszkańcy. Bydgoszcz otrzymała od król szereg przywilejów – prawo prowadzenia handlu rzecznego i prawo bicia monety. 

Nim dotrzemy do Starego Rynku – serca bydgoskiej starówki snujemy się nieśpiesznie uliczkami okalającymi Rynek. Na jednej z ulic napotykamy tramwajowy wagon, w którym dawniej mieściła się informacja turystyczna. Początki komunikacji miejskiej w Bydgoszczy sięgają 1888 roku, kiedy na ulice miasta wyjechały pierwsze tramwaje ciągnięte przez konie. Linia tramwajowa miała długość 2,3 kilometra. Cztery lata później uruchomiono kolejną linię konnego tramwaju. Gdy w 1896 roku wybudowano elektrownię miejską, konne tramwaje zastąpiono składami elektrycznymi.  

Przy okazji spaceru wypatrujemy fragmentów murów miejskich. Niestety nie zostało ich wiele, a długość zachowanych fragmentów stanowi ok. 1/5 pierwotnego obwodu. Co ciekawe, wkomponowane są w nowoczesne budynki.  

Stary Rynek  to prostokątny plac o wymiarach 100×125 m. Rynek od wieków stanowił główny plac targowy i przestrzeń życia publicznego. W średniowieczu odbywały się tutaj ważne wydarzenia historyczne oraz uroczystości miejskie.

Zabudowa Starego Rynku była pierwotnie drewniana, a pierwsze murowane budynki powstały prawdopodobnie w XV wieku. Pośrodku rynku znajdował się gotycki ratusz, który w XVI wieku zastąpiono nową budowlą z wieżą. W XVII wieku jezuici wznieśli przy rynku kościół pw. św. Krzyża oraz kolegium, które stało się ważnym ośrodkiem kulturalnym i edukacyjnym miasta. Gdy 1878 roku przeniesiono kolegium do nowego budynku, a w dawnym kolegium zasiadł magistrat i tak jest po dziś dzień.

Główną funkcją Starego Rynku była rola miejskiego placu targowego. Za prawo handlu na Rynku pobierano różnorodne opłaty, które miały być jednym ze źródeł dochodów miasta: jarmarczne, targowe oraz cło od soli, śledzi i chmielu, placowe i brukowe.

Wśród kamienic na które warto zwrócić uwagę jest m.in. kamienica przy Batorego 2, w której obecnie mieści się Centrum Informacji Turystycznej. W przeszłości kamienica należała do ówczesnego burmistrza i właściciela browaru, mieścił się tu urząd pocztowy, a w późniejszych dziesięcioleciach także punkty handlowe, skład żelaza, sklep ze sprzętami kuchennymi czy olejami. 

Nie wszyscy wiedzą, że przez bydgoski rynek przebiega osiemnasty południk długości geograficznej wschodniej, co zostało skrzętnie odnotowane podczas ostatniej przebudowy Starego Rynku. Znajdziecie tu zegar bydgoski wskazujący czas lokalny według górowania słonecznego. Warto wiedzieć, że aż do XIX wieku używano czasu lokalnego, ale w miarę rozwoju kolei i problemów z ujednoliceniem rozkładu jazdy wprowadzono ujednolicenie czasu wg 15 południa. To oznacza, że lokalny czas bydgoski jest ciut „wcześniejszy”. Gdy odnajdziecie zegar, przyjrzyjcie się jego wskazówkom, które gdy się spotykają tworzą zarys bydgoskiego spichrza. 18 południk łączy Bydgoszcz m.in. ze Sztokholmem czy Kapsztadem. Na Wyspie Młyńskiej znajdziecie metalową kulę ziemską, która nawiązuje do południka przebiegającego przez miasto.

Rynek przez wieki był świadkiem ważnych wydarzeń politycznych. W 1920 roku na Starym Rynku odbyła się uroczystość powrotu Bydgoszczy do Polski po zaborze pruskim. Tragiczne wydarzenia miały miejsce podczas II wojny światowej, kiedy Niemcy dokonali egzekucji 50 mieszkańców Bydgoszczy. W czasach PRL rynek pełnił funkcję placu dla imprez kulturalnych i manifestacji.

W latach powojennych nie odbudowano zachodniej pierzei rynku, zniszczonej przez Niemców, a w 1969 roku ustawiono na Rynku Pomnik Walki i Męczeństwa Ziemi Bydgoskiej ku czci Polaków zamordowanych wskutek terroru hitlerowskiego.  W 2019 roku rynek przeszedł rewitalizację i został wyłączony z ruchu samochodowego.

Zerknijcie też koniecznie na fontannę – rzeźbę „Dzieci bawiące się z gęsią” która jest jedną z najstarszych zachowanych rzeźb publicznych w mieście i od początku swego istnienia upiększa Stary Rynek. Powstała w 1909 roku i przedstawia chłopca i dziewczynkę bawiących się z gęsią.

Na samym Rynku znajdują się liczne restauracje i kawiarnie, gdzie można odpocząć i cieszyć się widokami na tętniący życiem plac.

Stary Rynek to także miejsce, gdzie co roku organizowane są liczne wydarzenia kulturalne i imprezy, takie jak festiwale, koncerty oraz pokazy uliczne. Warto tutaj przyjechać, zwłaszcza w okresie letnim, aby poczuć atmosferę miasta i uczestniczyć w życiu kulturalnym Bydgoszczy.

Nim przejdziemy do regionalnej kuchni musimy wspomnieć, że przed wojną w Bydgoszczy funkcjonowały dwie fabryki słodyczy – Fabryka Cukrów i Czekolad Lukullus oraz Fabrykę Wyrobów Cukierniczych Braci Tysler, które po wojnie upaństwowiono i powstała „Jutrzenka” obecnie wchodząca w skład grupy kapitałowej Colian Holding produkującej m.in. Grześki, Familijne czy Jeżyki.

Pozostając w słodkich smakach musimy wspomnieć o cukierni Sowa, którą znają wszystkie łasuchy 🙂 To właśnie w Bydgoszczy rozpoczęła się historia rodzinnej firmy, kiedy to Feliks Sowa, wraz z małżonką Stanisławą, otwierają w 1946 roku pierwszy zakład piekarniczy w kamienicy przy ulicy Pomorskiej. Piekarnia, a później także cukiernia, funkcjonuje z powodzeniem po dziś dzień.

Do najsławniejszych wypieków okolic Bydgoszczy zalicza się chleb żytni z ziemniakami, który to odkryły zaradne gospodynie. Kiedy cena mąki była wysoka, kobiety postanowiły eksperymentować, dodając tanie ziemniaki, które zwiększały objętość ciasta i polepszały smak wypieku. Dziś chleb z ziemniakami produkuje bydgoska piekarnia Murmiłło.

Nie ma większego producenta gęsiny w Europie niż Polska, a co ważne gęś kołudzka to jedyna odmiana polska drobiu, wyhodowana w okolicach Bydgoszczy. I choć na polskie stoły trafia zaledwie 10% gęsiny, która jest świetnym towarem eksportowym, to w ostatnim dziesięcioleciu można zaobserwować coraz większe zainteresowanie tym rodzajem mięsa. Gęsinowy Szlak pod patronatem Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej to lista restauracji, hoteli i browarów, które serwują gęsinę pod różnymi postaciami. Na tym Szlaku znajduje się oczywiście Bydgoszcz, a także m.in. Chełmno czy Pałace Ostromecko. 

Do gęsiny polecamy piwo z lokalnego browaru, bowiem historia tego trunku sięga XIV wieku! Jedna z miejskich legend głosi, że w latach 70-tych ubiegłego stulecia pracownik browaru Kujawiak podłączył rurę z piwem do rury wodociągowej, co spowodowało, że mieszkańcy pobliskich ulic mieli piwo z kranów 😉 

Jeśli pragniecie zaś nowoczesnej i zróżnicowanej kuchni z różnych zakątków świata, zajrzyjcie do Hali Targowej wybudowanej w 1906 roku w miejscu dawnej fary ewangelickiej. 

Nasz caravaningowy wypad po Polsce zrobiliśmy na zaproszenie BYLOT – Bydgoskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, Miasta Chełmno, Miasta Grudziądz,  Zespołu Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą oraz Nadwiślańskiej Organizacji Turystycznej,  Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej – Partnerów projektu „Wiślane Wici” gdzie sprawdzaliśmy infrastrukturę kempingową i atrakcje okolicy skupione blisko królowej polskich rzek.

Wyspa Młyńska to jedno z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych miejsc w Bydgoszczy, uwielbiane zarówno przez  mieszkańców, jak i turystów. Położona w sercu miasta, kilka kroków od Starego Rynku. Otoczona wodami rzeki Brdy i jej odnogami, stanowi prawdziwą oazę zieleni, pełną zabytkowych budowli i nowoczesnych przestrzeni kulturalnych. Jej historia sięga średniowiecza, a nas zachwycił tu najbardziej efekt połączenia nowoczesnej rewitalizacji z poszanowaniem tradycji. 

Historia Wyspy Młyńskiej jest nierozerwalnie związana z historią Bydgoszczy i jej rozwojem jako ośrodka handlowego i przemysłowego. Zagospodarowanie wyspy rozpoczęło się w średniowieczu i wiąże się z budową młynów, od których wzięła swoją nazwę. 

Już w XIV wieku, wraz z nadaniem praw miejskich Bydgoszczy przez króla Kazimierza Wielkiego w 1346 roku, rozpoczął się rozwój młynarstwa i przemysłu na wyspie. Korzystne położenie nad Brdą oraz rozbudowa systemu kanałów i śluz sprzyjały rozwojowi handlu i transportu wodnego, który przez wieki był kluczowy dla miasta. 

Początkowo na Wyspie Młyńskiej funkcjonowały młyny zbożowe, tartaki oraz inne zakłady przetwórcze, które napędzane były siłą wody. To właśnie wodne młyny dały nazwę wyspie, będącej przez stulecia centrum bydgoskiego przemysłu.  W XVII i XVIII wieku Bydgoszcz była ważnym ośrodkiem handlowym, a Wyspa Młyńska pełniła kluczową rolę w przetwarzaniu i magazynowaniu towarów, które spływały rzeką Brdą do Gdańska, skąd były eksportowane na zachód Europy.

Bardzo ważnym momentem w historii Wyspy Młyńskiej było założenie mennicy przez Stanisława Cikowskiego pod koniec XVI wieku. Mennica, początkowo prywatna, wkrótce stała się królewską i produkowała ogromne ilości monet, takich jak szelągi, talary czy słynne boratynki. 

Kompleks menniczy był rozległy, z wieloma budynkami i urządzeniami. Co ważne cała fabryka była odizolowana od miasta – samo położenie na wyspie czyniło ją trudno dostępną, a dodatkowo otoczona była murem i ogrodzeniem. Poprzez Bramę Menniczą wjeżdżało się do mennicy jak do osobnego miasta. Funkcjonowało wiele budynków, w tym m.in w tym kuźnia, w której przygotowywano krążki na monety, dom ślusarza i najważniejsza – .„kamienica z pręgarnią”, gdzie bito monety. Mennica, będąca jedną z największych w ówczesnej Rzeczpospolitej przestała działać około 1702 roku.

Niewątpliwie jednymi z budynków na Wyspie Młyńskiej, które przyciągają wzrok są pięknie odrestaurowane Młyny Rothera, które powstały w pierwszej połowie XIX wieku. Na miejscu dotychczasowych ogrodów, przejętych przez państwo pruskie, zadecydowano o rozbudowie kompleksu młyńskiego. To była największa inwestycja państwowa w tamtym czasie. W 1846 roku rozpoczęła się budowa młynów, których nazwa – Młyny Rothera wzięła się od nazwiska pruskiego ministra rolnictwa – Christiana von Rothera.  Zbudowano ogromny budynek produkcyjny z magazynem zbożowym, kotłownie, maszynownie spichlerz mączny i przepompownię. Młyn zasilany był energią wodną za pomocą wielkich kół młyńskich, a składał się z trzech brył – budynku głównego i dwóch budynków skrzydłowych. Co ciekawe młyny działały aż do lat 90-tych ubiegłego wieku.

Po zamknięciu młynów budynki wystawiono na sprzedaż, a inwestor, który je zakupił planował otwarcie hotelu. Jednak spółka popadła w kłopoty finansowe i obiekt przechodził z rąk do rąk, ale żadna firma nie zrealizowała planów. Budynki wyglądały fatalnie na tle rewitalizowanej wyspy. Dlatego miasto podjęło decyzję o nabyciu Młynów Rothera, co zakończyło sie podpisaniem aktu notarialnego w 2013 roku.  

Obecnie, w poprzemysłowym zabytku dostępnym dla mieszkańców i turystów odbywają się wystawy, warsztaty i koncerty.  Na dachu znajduje się darmowy punkt widokowy z którego genialnie widać miasto! Możecie także skorzystać z oferty kawiarni i lodziarni.

Będąc na Wyspie Młyńskiej nie można nie wspomnieć o Kanale Bydgoskim, bo to jeden z najważniejszych i najbardziej fascynujących zabytków techniki hydrotechnicznej w Polsce. To sztuczna droga wodna, która łącząc dorzecza Wisły i Odry, pełni nie tylko rolę transportową, ale również odgrywa istotną rolę w krajobrazie i historii Bydgoszczy. Zbudowany w XVIII wieku kanał ma bogatą przeszłość i znaczenie gospodarcze, które ewoluowało na przestrzeni wieków.

Kanał Bydgoski został oddany do użytku w 1774 roku, a jego budowa była ściśle związana z sytuacją polityczną tamtego okresu. Po I rozbiorze Polski, Bydgoszcz znalazła się pod panowaniem Prus, które dostrzegły strategiczny potencjał miasta położonego nad rzeką Brdą. Pomysł budowy kanału zrodził się z potrzeby stworzenia połączenia między dwoma głównymi rzekami regionu — Wisłą i Odrą — w celu rozwoju handlu i komunikacji. I co ważne – to kanał czynny do dziś!

Król Prus Fryderyk II, osobiście poparł projekt i zlecił jego realizację. Kanał miał umożliwić szybki transport towarów, przede wszystkim zboża, między nadwiślańskimi terenami Rzeczypospolitej a Śląskiem i Zachodnią Europą. Budowa blisko 27 kilometrowego odcinka trwała nieco ponad półtora roku, co na tamte czasy było niezwykłym wyczynem. Dzieło wykonali w dużej mierze robotnicy oraz sprowadzeni z zagranicy specjaliści. Prace przy budowie rozpoczęto właśnie od  przebudowy systemu wodnego wokół Wyspy Młyńskiej.

Od momentu ukończenia, Kanał Bydgoski stał się kluczowym szlakiem wodnym, zwiększając znaczenie Bydgoszczy jako ważnego ośrodka handlowego. Statki kursujące po kanale przewoziły m.in. zboże, drewno, sól oraz inne towary masowe. Z czasem wokół kanału powstała rozbudowana infrastruktura portowa i przemysłowa, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju miasta.

W XIX wieku, w związku z intensyfikacją przemysłu oraz handlu, kanał kilkukrotnie modernizowano, m.in. pogłębiając jego koryto i budując nowe śluzy. Największa rozbudowa miała miejsce w latach 1906-1915, kiedy to zmodernizowano śluzy oraz poszerzono kanał, co umożliwiło żeglugę większych jednostek.

Wraz z rozwojem transportu kolejowego i drogowego w XX wieku znaczenie Kanału Bydgoskiego jako szlaku transportowego zaczęło maleć. Niemniej jednak, kanał nie stracił swojej wartości historycznej i turystycznej. Dziś jest istotnym elementem krajobrazu Bydgoszczy, pełniąc funkcję rekreacyjną oraz będąc atrakcją turystyczną.

Przestrzeń wokół kanału przyciąga mieszkańców i turystów dzięki ścieżkom spacerowym, parkom oraz przystaniom wodnym. Obecnie wzdłuż kanału można odbyć rejsy wycieczkowe, które są doskonałą okazją do poznania bogatej historii tego unikalnego obiektu hydrotechnicznego. Kanał Bydgoski to nie tylko funkcjonalna droga wodna, ale również wyjątkowy przykład zabytkowej architektury hydrotechnicznej. Na całej jego długości znajduje się kilka śluz, z których wiele ma status zabytków. Najstarsze z nich pochodzą jeszcze z czasów pruskich, choć większość przeszła modernizacje w XX wieku. Szczególną uwagę warto zwrócić na system śluz i jazów, które umożliwiają regulację poziomu wody w kanale i utrzymanie jego żeglowności.

Nasz caravaningowy wypad po Polsce zrobiliśmy na zaproszenie BYLOT – Bydgoskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, Miasta Chełmno, Miasta Grudziądz,  Zespołu Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą oraz Nadwiślańskiej Organizacji Turystycznej,  Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej – Partnerów projektu „Wiślane Wici” gdzie sprawdzaliśmy infrastrukturę kempingową i atrakcje okolicy skupione blisko królowej polskich rzek.

Bydgoszcz od wieków znana była jako ważny ośrodek handlu i transportu rzecznego. Pamiątką tych czasów są spichrze, które stanowią niezwykły pomnik historii oraz architektoniczną wizytówkę miasta.

Położone nad rzeką Brdą, nazywane są czasem „bydgoskimi katedrami”, a ich charakterystyczne sylwetki to nie tylko pamiątka dawnych czasów, ale także symbol miasta. Spacerując po mieście wypatrywaliśmy charakterystycznych budynków, o których sporo czytaliśmy wcześniej. 

Bydgoszcz, ze względu na swoje położenie i bliskość rzek –  miejsca, gdzie Wisła łączy się z Brdą, a od XVIII wieku poprzez Kanał Bydgoski również z Notecią. To właśnie rzeki wpłynęły na niezwykle dynamiczny rozwój miasta w XV i XVI wieku, a dokładnie handel zbożem, płodami rolnymi i produktami rzemieślniczymi.

Z biegiem lat Bydgoszcz zyskała status ważnego węzła handlowego, co związane było z jej strategicznym położeniem na skrzyżowaniu szlaków wodnych i lądowych.  Ocenia się, że w drugiej połowie XVI wieku co dziesiąty mieszkaniec Bydgoszczy związany był ze spławem wiślanym.  Nowa droga wodna utworzona przez Kanał Bydgoski otworzyła możliwość transportu towarowego na Zachód Europy. Miasto szybko się rozrastało, przekraczając również obręb murów miejskich i tworząc infrastrukturę dedykowaną transportowi rzecznemu – port przeładunkowy, magazyny, przystanie i najważniejsze –  spichrze.

Pierwsze spichrze pojawiły się w XVIII wieku. Te drewniane magazyny służyły do przechowywania towarów, głównie zboża, które przewożono rzeką na dalsze odcinki handlowych szlaków, w tym do Gdańska i na Zachód.  

Budynki stojące na nabrzeżach Brdy oraz na Wyspie Młyńskiej, początkowo służyły do magazynowania produktów spożywczych i rolnych, przeładowywanych ze statków i barek. Gdy w drugiej połowie XIX wieku coraz większe znaczenie posiadał transport kolejowy, spichrze w większym stopniu wykorzystywano do magazynowania wyrobów kamionkowych, szkła, porcelany i wyrobów spożywczych.

W czasie II wojny światowej wiele spichrzy zniszczono lub rozebrano, a te które przetrwały spełniały rolę gospodarczą do lat 60-tych.  Zerknijcie na zdjęcie poniżej, które przedstawia spichrze nad Brdą w XIX wieku.

Najbardziej znane i charakterystyczne trzy bydgoskie spichrze znajdują się przy Grodzkiej. Powstały w latach 1793-1800 r. i pierwotnie kompleks przy ul. Grodzkiej składał się z pięciu spichrzy w zabudowie szeregowej. 

Niestety w 1960 roku doszczętnie spłonęły dwa z nich,  które tak bardzo wpisały się w krajobraz i świadomość mieszkańców, że do dziś pojawiają się głosy, by je odbudować.  Szczególnie ulubiony przez bydgoszczan jest spichrz najbliższy ul. Mostowej, zwany nieraz „holenderskim” ze względu na charakterystyczny dach. 

Nasz caravaningowy wypad po Polsce zrobiliśmy na zaproszenie BYLOT – Bydgoskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, Miasta Chełmno, Miasta Grudziądz,  Zespołu Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą oraz Nadwiślańskiej Organizacji Turystycznej,  Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej – Partnerów projektu „Wiślane Wici” gdzie sprawdzaliśmy infrastrukturę kempingową i atrakcje okolicy skupione blisko królowej polskich rzek.