Plac Bohaterów (po węgiersku Hősök tere) nazywany jest również placem Tysiąclecia lub placem Millenijnym. Znajduje się na końcu alei Andrássyego, jednej z najruchliwszych i najdłuższych ulic Budapesztu, która ma aż 2,4 km długości, a w niektórych miejscach aż 45 metrów szerokości. 

Plac powstał w XIX wieku dla uczczenia 1000 – lecia Państwa Węgierskiego i był częścią znacznie większego projektu budowlanego, który obejmował również rozbudowę i remont Alei Andrássy’ego oraz budowę pierwszej linii metra w Budapeszcie. Hősök tere to także nazwa stacji metra linii M1, która została oddana do użytku w roku 1896. I to właśnie metrem najlepiej się tu dostać. Będziecie mieli okazję podziwiać klasyczny wystrój stacji żółtej linii metra w Budapeszcie, które jest najstarszą, kontynentalną linią metra w Europie.

Budowa placu została w większości zakończona w 1900 roku, kiedy to plac otrzymał swoją obecną nazwę.

Na środku stoi Pomnik Tysiąclecia, czyli 36-metrowa kolumna zaprojektowana przez Alberta Schickedanza. Szczyt kolumny przedstawia Archanioła Gabriela, który w prawej ręce trzyma Koronę Świętego Stefana, pierwszego króla Węgier. W lewej ręce anioł trzyma krzyż apostolski, symbol przyznany św. Stefanowi przez papieża w uznaniu jego starań o nawrócenie Węgier na chrześcijaństwo.

Znajduje się tu również Kamień Pamięci Bohaterów (Hősök emlékköve), wzniesiony w 1929 roku jako hołd dla tych, którzy zginęli broniąc granic Węgier. Kamień błędnie nazywany jest Grobem Nieznanego Żołnierza, gdyż to miejsce nie jest grobowcem. Nie pochowano tu żadnych żołnierzy, a pod pomnikiem przypominającym nagrobek znajduje się jedynie studnia artezyjska.

W 1877 roku Vilmos Zsigmondy znalazł na terenie obecnego Placu Bohaterów wodę termalną na głębokości 970 metrów. Wywiercenie studni artezyjskiej zakończyło się w 1878 roku. Ta studnia zapewnia wodę dla Łaźni Széchenyi, która znajduje się za placem Bohaterów. Studnia wytwarza 831 litrów gorącej wody (74 stopnie Celsjusza) na minutę. Nad studnią zbudowano prostą konstrukcję, którą Zsigmondy nazwał domem wiertniczym. Budowla została rozebrana w 1884 roku i zastąpiona fontanną zwaną Gloriette, zaprojektowaną przez Miklósa Ybl. Dziś studnia jest schowana za płaską płytą z brązu, za Kamieniem Pamięci Bohaterów.

Obok znajduje się kolumnada z posągami węgierskich przywódców, która ma 85 metrów długości. Na górze kolumnady znajdują się rzeźby przedstawiające m.in. Pracę i Dobrobyt, Wiedzę i Chwałę, a także wizerunki boga Wojny i bogini Pokoju.

Kiedy pomnik został wybudowany Węgry były częścią Cesarstwa Austro-Węgierskiego, więc pięć ostatnich posągów w lewej kolumnadzie przedstawiało członków rządzącej dynastii Habsburgów – Ferdynanda I, Leopolda I, Karola III, Marię Teresę i Franciszka Józefa I. Rzeźby te zostały uszkodzone podczas II wojny światowej, a po odbudowie pomnika Habsburgowie zostali zastąpieni obecnymi postaciami.

Hősök tere otaczają dwa ważne budynki – Muzeum Sztuk Pięknych po lewej stronie i Pałac Sztuki po prawej stronie. Przy Alei Andrássy’ego znajduje się zaś ambasada Serbii.

Warto odejść kawałek od placu, na most Zielinski Hid, skąd rozpościera się widok na gotycki zamek Vajdahunyad. Zamek znajduje się w parku miejskim i został zbudowany w 1896 r. w ramach Wystawy Tysiąclecia. Projektantem zamku był Ignácy Alpára, który inspirował się innymi budowlami z różnych części Królestwo Węgier, zwłaszcza Zamkiem Hunyad w Transylwanii, znajdującym się na terenach dzisiejszej Rumunii. Budowla pierwotnie była wykonana z tektury i drewna, ale stała się tak popularna, że w latach 1904–1908 została przebudowana i powstał budynek z kamienia i cegły.

National Gallop to święto promujące węgierskie tradycje i kulturę wsi. Główną atrakcją tego wydarzenia jest wyścig konny, w którym może wziąć udział każdy pełnoletni obywatel Węgier. Zawodników wybiera się w drodze regionalnych konkursów, a zwycięzcy reprezentują miejscowość z której się wywodzą. Spektakularny wyścig odbywa się wokół placu, a towarzyszą mu imprezy kulinarne promujące kuchnię i wina regionu.

My mieliśmy okazję zobaczyć pomnik na Placu Bohaterów zarówno w dzień, jak i w blasku reflektorów w nocy. Zdecydowanie wieczorny widok zrobił na nas większe wrażenie  Będąc w kolejnych dniach na taras widokowych przy Zamku Królewskim czy Baszcie Rybackiej udało nam się wypatrzyć pomnik, pomimo sporej odległości od Placu Bohaterów. Wy też spróbujcie go odnaleźć w panoramie miasta podziwiając widok na Peszt.

Budapeszt położony nad Dunajem przyciąga rocznie miliony turystów, zachęconych do odwiedzenia stolicy Węgier m.in. lotami oferowanymi przez tanie linie lotnicze. To też fajna miejscówka na weekendowy wypad autem – my z Wrocławia do Budapesztu mamy 600 kilometrów, więc wystarczyło kilka godzin i byliśmy na miejscu.

Budapeszt jest miastem gdzie większość atrakcji skupiona jest wzdłuż Dunaju, który oddziela Budę i Obudę od Pesztu. Ta naturalna granica wyznaczyła nam trasę zwiedzania, a jednocześnie stanowiła atrakcję samą w sobie ubarwiając miejski krajobraz. Krajobraz, który wzbogacony wzgórzami i górami w tle prezentuje się wyśmienicie, szczególnie w świetle zachodzącego słońca. Nic dodać, nic ująć.

I tak jeden dzień poświęciliśmy na zwiedzanie Budy, a drugi na zabytki Pesztu.

Do największych atrakcji Budy należy Zamek Królewski, położony na szczycie Wzgórza Zamkowego. Tam też wybraliśmy się by podziwiać fantastyczną panoramę miasta i odkryć kilka tajemnic, które uwielbiamy. Sam zamek skrywa ich bowiem wiele – samo to, że data jego powstania nie jest znana jest dość intrygujące, a majestatycznie górujący pomnik mitycznego Turula dodaje pikanterii temu miejscu.

Ciekawostek jest znacznie więcej, a że Zamek Królewski to atrakcja, której nie można pominąć będąc w Budapeszcie, koniecznie zapoznajcie się z artykułem:

Jak już wspomnieliśmy we wstępie, zaletą miejskiego krajobrazu Budapesztu są wzgórza. Wzgórze Gellerta z kościołem w jaskini św. Iwana, ogromnym pomnikiem Wolności i cytadelą to miejsce w którym niegdyś zbierały się czarownice.

Przegapić tej atrakcji na pewno nie mogą rodzice z dziećmi, bowiem na jednym ze stoków znajduje się najlepszy plac zabaw w mieście. Dajmy więc naszym pociechom chwilę szaleństwa  Zapoznajcie się więc z artykułem o Wzgórzu Gellerta, bowiem jest to miejsce, które powinno być na Waszej trasie zwiedzania.

Kilka minut spacerem od Zamku Królewskiego znajduje się Baszta Rybacka, jeden z najbardziej znanych elementów panoramy miasta, stanowiący jednocześnie część zabudowań Zamku. Na tle całego kompleksu, jeśli można tak rzec, znajduje się, pięknie zdobiony, kościół św. Marcina. Z Baszty rozciąga się również genialny widok na Peszt i jeden z bardziej urokliwych na Parlament. A że my lubimy piękne widoki to spędziliśmy tu dłuższą chwilę  🙂 Warto się tu zatrzymać, pospacerować w meandrach przejść, bram i kolumn, a potem przycupnąć na ławeczce i odpocząć. W otoczeniu pięknej architektury można poczuć się jak w bajce, zapominając że pierwotnie obszar ten służył do celów wojskowych. I pewnie dlatego losy Baszty były dość burzliwe, o czym przekonacie się czytając nasz tekst – klik tutaj: Baszta Rybacka w Budapeszcie

Jak jest rzeka to muszą być mosty, bo jakoś trzeba się przemieszczać. Peszt z Budą łączy wiele mostów, ale najsłynniejszy to Most Łańcuchowy, który jako pierwszy spiął oba brzegi Dunaju.

Historia mostu jest niezwykła, podobnie jak jego konstrukcja, szczególnie widowiskowa wieczorami, kiedy rozświetla go tysiące żarówek. Koniecznie przeczytajcie nasz artykuł o Moście Łańcuchowym:

I tak dotarliśmy do największego symbolu Budapesztu czyli przeglądającego się w wodach Dunaju Parlamentu. To perełka architektury, którą trzeba zobaczyć, zwiedzić, ale o której również warto dowiedzieć się więcej. Dlatego zachęcamy do przeczytania naszego wpisu o tej przepięknej budowli – klik TU 

Punktów widokowych na Parlament jest wiele, my zdecydowaliśmy się usiąść nad brzegiem Dunaju, klasycznie naprzeciw budowli. I mimo, iż jest to widok oklepany, bo występuje na wielu pocztówkach, to na żywo nadal robi wrażenie. Szczególnie, jeśli zdecydujecie się przyjść w porze wieczornej, kiedy słońce skrywając się za horyzontem ustąpi miejsca miejskim iluminacjom świetlnym. Będziecie mieli wtedy okazję ujrzeć świetlny spektakl przemiany węgierskiego Hogwartu.

Najważniejszym kościołem, nie tylko w Budapeszcie, ale i w całym kraju jest Bazylika św. Stefana, skrywająca w sobie najważniejszą relikwię Węgier – prawą dłoń św. Stefana. Trochę to przerażające, ale nas nie zniechęciło, by zajrzeć do środka. 

Poza funkcją sakralną, bazylika jest też genialnym punktem widokowym, gdyż z udostępnionej dla zwiedzających kopuły rozciąga się fantastyczny widok na miasto. Jeśli chcecie wiedzieć więcej o odciętych dłoniach i innych tajemnicach katedry zerknijcie tu:

Jeśli zwiedzacie Budapeszt w okolicach Bożego Narodzenia to koniecznie zaplanujcie na Waszej trasie zwiedzania wizytę na dwóch, największych i najczęściej odwiedzanych Jarmarkach Bożonarodzeniowych. Nie zapomnijcie też o przejażdżce Świątecznym Tramwajem, którego rozświetlone wagony wzbudzają zachwyt dzieci i fotografów, tłumnie ustawionych na trasie jego przejazdu. Więcej o jarmarkach przeczytacie tutaj: Jarmark Bożonarodzeniowy w Budapeszcie

Zaledwie kilkanaście minut spacerem od Bazyliki św. Stefana dzieli Was od jednej z najbardziej niezwykłych dzielnicy żydowskich w Europie. Dzielnica żydowska w Budapeszcie słynie z największej w Europie synagogi, murali i ruin pubów – barów umiejscowionych w starych kamienicach. Naprawdę warto tu zajrzeć. Klimat tego miejsca jest zupełnie inny niż kilka przecznic wcześniej.

Będąc w Budapeszcie nie można odpuścić przejażdżki najstarszym metrem w Europie kontynentalnej. Pierwsza linię otwarto w 1896 roku! To linia żółta, która łączy Vörösmarty tér z Mexikói út i umiejscowiona jest wyłącznie po stronie Pesztu. Odrestaurowane stacje zachowały swój pierwotny charakter. My poczuliśmy się tu jak u schyłku XIX wieku. Zabrakło nam tylko pięknej sukni i cylindrów 🙂 Wszystkie potrzebne informacje o metrze w Budapeszcie znajdziecie tutaj: Metro w Budapeszcie

Metrem dojechaliśmy do stacji Hősök tere znajdującej się przy Placu Bohaterów, jednym z najważniejszych placów w mieście, na środku którego wznosi się monumentalny Pomnik Tysiąclecia i Kamień Pamięci Bohaterów. Miejsce to zdecydowanie lepiej prezentuje się wieczorem, kiedy oświetlenie wzmacnia wielkość znajdujących się tu pomników. Nas na szczęście do opuszczenia placu skusił górujący w tle gotycki zamek Vajdahunyad. Inspirowany Zamkiem Hunyad w Transylwanii spowodował u nas gęsią skórkę na sam widok, bowiem mieliśmy wrażenie, że zbliżamy się do siedziby Draculi. Zerknijcie tu, to się przekonacie sami: Plac Bohaterów w Budapeszcie

Budapeszt nas nie zachwycił… ale tylko pod kątem świątecznej atmosfery 😉 Spodziewaliśmy się pięknie przystrojonego miasta, a tylko miejscami świąteczne ozdoby cieszyły nasze oczy. Poza tym Budapeszt okazał się miastem zróżnicowanym widokowo, kulturowo, z wieloma własnymi tajemnicami. To miasto świetnie skomunikowane, więc nie będziecie mieli problemów z dotarciem do atrakcji. W okresie świątecznym na szczególna uwagę zasługują jarmarki, na których można kupić przepyszne węgierskie potrawy. Szczególnie polecamy langosze! Można się nimi dobrze posilić podczas spaceru.

Małe niedociągnięcia zrekompensowali nam  bohaterowie Brawl Stars – kto ma dzieci ten wie o co chodzi. A w jaki sposób to się stało przeczytajcie tutaj: Budapeszt z dzieckiem – pomysł na zwiedzanie miasta

W Budapeszcie jest kilka – mniejszych i większych jarmarków bożonarodzeniowych. Otwarte są zwykle od połowy listopada do końca grudnia. Najpiękniejszym, najstarszym i najbardziej znanym jest Jarmark Bożonarodzeniowy na placu Vörösmarty zlokalizowany w sercu miasta. Jarmark organizowany jest tutaj od 1998 roku.

Drugi najczęściej odwiedzany to jarmark przed Bazyliką św. Stefana. Na jarmarku bożonarodzeniowym przy Bazylice w Budapeszcie znaleźliśmy budki z rękodziełem oraz specjalne węgierskie przysmaki. Ciekawa jest świąteczna projekcja laserowa na bazylice i niewielkie lodowisko na placu przed kościołem.

Do najpopularniejszych produktów sprzedawanych na jarmarkach należą wyroby ze szkła, rzeźby w drewnie, świece, ceramika czy paski i torebki ze skóry. Można trafić również na urocze koronki i hafty. Tradycją staje się, że Węgrzy wręczają sobie na święta drobne upominki przygotowane przez rękodzielników i zakupione właśnie na jarmarkach.

Do tradycyjnych potraw bożonarodzeniowych Węgrów należy kürtőskalács czyli po polsku kurtoszkołacz – tradycyjne węgierskie ciasto, które piecze się nad żarzącym ogniem. Ciasto to wywodzi się z antycznej Grecji, gdzie w podobny sposób wypiekano chleb Obeliasa. Miał on dwa metry długości i musiał być noszony przez dwie osoby.

Innym przysmakiem jarmarku są langosze – specjalność kuchni węgierskiej. Są to placki z mąki, drożdży i ziemniaków. Jada się je z masłem czosnkowym, serem żółtym czy szynką. Można też na słodko ze śmietaną i cukrem. Poza tym sporo jest stoisk z kiełbasą, mięsem czy pieczonymi kasztanami.

Ozdobiony tysiącami lampek świąteczny tramwaj wyjeżdża w okresie świątecznym zawsze po zmroku i kursuje na linii numer 2, która jest najlepszą, widokową trasą tramwajową w Budapeszcie. Linia biegnie wzdłuż Dunaju, a z okien tramwaju można podziwiać podświetlone, największe zabytki miasta tj. Parlament, Zamek Królewski, Baszta Rybacka, Wzgórze Gellerta czy Most Łańcuchowy. My na tramwaj numer 2 czekaliśmy kilkanaście minut. Warto było na niego czekać, pomimo chłodu i zmęczenia całodniowym zwiedzaniem. Tramwaj to nie jedyny świąteczny pojazd. W grudniu po ulicach Budapesztu śmiga też Trolejbus Św. Mikołaja.

Góra Gellerta ma 235 metrów n.p.m. i wznosi się nad Dunajem, na jego prawym brzegu. Najbliższe mosty, którymi można się dostać z Pesztu pod wzgórze to Most Elżbiety i Most Wolności. Nazwa tego miejsca wzięła się od legendy, która głosi, że w 1046 roku, kiedy to biskup Gerard Sagredo (węg. Szent Gellért) został zepchnięty przez pogan ze wzgórza w beczce wprost do Dunaju i poniósł śmierć w sposób okrutny. Wzgórze z twierdzą razem ze wzgórzem zamkowym i Zamkiem Królewskim oraz Basztą Rybacką tworzą kompleks wpisany w 1997 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Do największych atrakcji wzgórza należy zaliczyć jaskinię nazywaną Jaskinią świętego Iwana (Szent Iván-barlang). Podobno mieszkał tu kiedyś pustelnik, a w XIX wieku jaskinię zamieszkiwała biedna rodzina, która zbudowała tu sobie dom. W latach dwudziestych XX wieku mnisi paulińscy, zainspirowani kościołem w Lourdes stworzyli w jaskini kaplicę i klasztor. W czasie II wojny światowej zamieniono je na szpital polowy dla armii niemieckiej. Po wojnie przez wiele lat kaplica była zamknięta, gdyż ówczesny Urząd Ochrony Państwa, w związku z działaniami przeciwko kościołowi katolickiemu, zapieczętował wejście do kaplicy.

W 1989 roku mur zagradzający wejście do kaplicy runął i Zakon Paulinów powrócił do jaskini. Obecnie świątynia to zarówno miejsce kultu religijnego jak i atrakcja turystyczna. Wejścia strzeże św. Stefan przy koniu.

W połowie XIX wieku władze austriackie wybudowały na szczycie wzgórza cytadelę w kształcie litery U. Mury tej budowli obronnej mają aż 4 metry wysokości i kilkanaście grubości. Po stworzeniu Austro-Węgier wojska austriackie opuściły cytadelę, która w XX wieku służyła za bazę wojsk sowieckich. Obecnie mieści się tu wystawa broni. Cytadela to świetny punkt widokowy, z którego rozciąga się piękna panorama Pesztu.

Oprócz twierdzy, na szczycie znajdziecie też ogromny Pomnik Wolności z 1947 roku, który w momencie wznoszenia poświęcony był żołnierzom radzieckim, którzy stracili życie w walce o Budapeszt. Po upadku bloku wschodniego władze Budapesztu usnęły z pomnika symbole radzieckie i od tego czasu pomnik upamiętnia wszystkich żołnierzy poległych za Węgry. Pomnik na Wzgórzu Gellerta widoczny jest z daleka. To ogromna rzeźba kobiety trzymającej nad głową liść palmowy. 14 metrowy pomnik ustawiony jest na 26 metrowym cokole, który wieczorami jest podświetlony. 

W XVII wieku wzgórze uznawane było za miejsce spotkań i tańców czarownic. Według legendy czarownice spotykały się tu w soboty, przylatując na miotłach z najodleglejszych zakątków kraju. Zła sława wzgórza ciągnęła się za nim przez kolejne dziesięciolecia. Uważane było za miejsce niebezpieczne, szczególnie w XIX wieku, kiedy okolicę zamieszkiwała biedota i wielu przestępców.

Wzgórze jest też rezerwatem przyrody i należy do Parku Narodowego Dunaj-Ipoly. Ma specyficzny mikroklimat wynikający z nasłonecznienia, gdzie południowy stok jest mocno nasłoneczniony, zaś północny jest pozbawiony światła słonecznego.  I choć teren ten spor stracił ze swojej naturalności, to jednak przetrwało tu sporo gatunków roślin i zwierząt tj. srebrny jesion,  figi czy krzewy różane zasadzone jeszcze za czasów tureckich, tuje, cyprysy. 

Plac zabaw umieszczony na południowym stoku to jeden z najlepszych placów zabaw w mieście. Są tu duże zjeżdżalnie, drewniane domki i trampoliny. To dobre miejsce na odpoczynek z dziećmi w czasie zwiedzania.

Bazylika poświęcona jest św. Stefanowi, pierwszemu koronowanemu władcy Węgier, żyjącemu na przełomie X-XI wieku, choć pierwotnie kościół miał nosić imię świętego Leopolda, patrona Austrii.  Jego powstanie zainicjowała Rada Miasta Pest na początku XIX wieku. Zbieranie środków na budowę kościoła trwało blisko 40 lat. W 1845 roku na głównego architekta mianowany został József Hild. Był to ważny członek miasta, który na swoim koncie miał już projekty świątyń w innych węgierskich miejscowościach tj. Oszyhom i Eger. Ostatecznie rozpoczęto wznoszenie świątyni w 1851 roku.

W czasie budowy József Hild umarł, a prace po nim przejął Miklos Ybl. W 1868 roku doszło na terenie budowy do katastrofy. Zawaliła się wybudowana na podstawie planów Hilda kopuła. Ybl potwierdził, że wybudowano ją ze słabej jakości materiałów, gdyż głównym budulcem był kamień i cegły o różnej wielkości i strukturze, które przynosili mieszkańcy. Dodatkowo sama kopuła miała wady konstrukcyjne. Całe to wydarzenie wstrzymało prace nad katedrą na przeszło rok, a Miklos Ybl w tym czasie przygotował nowe projekty i zmienił istniejące plany.

Kościół poświęcono w 1905 roku, a w 1931 papież Pius XI nadał mu miano bazyliki mniejszej.  W czasie II wojny światowej kościół uległ zniszczeniu, a w czasie remontu w 1947 roku zapaliła się drewniana konstrukcja dachu. Kolejny duży remont budynek przeszedł na początku XXI wieku. Zyskał wtedy również oświetlenie fasady, która teraz pięknie prezentuje się o zmroku.

Bazylika jest drugim najwyższym budynkiem w Budapeszcie po Parlamencie, a także trzecim najwyższym budynkiem na Węgrzech. Budynek ma 96 metrów wysokości, 87,4 metra długości i 55 metrów szerokości. W jej wnętrzach zmieści się osiem tysięcy osób. Na południowej wieży znajduje się Wielki Dzwon świętego Stefana. Waży 9250 kilogramów i ma średnicę 240 cm. To największy dzwon na Węgrzech, który bije tylko kilka dni w roku – słychać go 20 sierpnia, w Sylwestra oraz ważne święta. Na codzień słychać inne dzwony zamontowane na wieżach Bazyliki. Wstęp do kościoła jest płatny, ale wrzuca się “co łaska”.

Najcenniejszą relikwią kościoła, jak i całych Węgier jest zmumifikowana prawa dłoń św. Stefana czyli Szent Jobb, traktowana jako skarb narodowy. Po śmierci króla, przez kraj przetoczyły się krwawe walki o tron. W obawie przed zbezczeszczeniem zwłok króla Stefana, usunięto sarkofag, a zwłoki ukryto w grobie pod bazyliką, w której został pochowany.  W tym czasie okazało się, że prawa ręka króla jest nietknięta, przez co uznana została za posiadającą cudowną moc. Oderwano ją więc od reszty ciała i umieszczono w skarbcu. Gdy wieść o cudownej dłoni rozeszła się po świecie, wielu władców chciało ją mieć, stąd rozpoczęła się kilkusetletnia podróż tzw. Świętej Prawicy. Dłoń św. Stefana była m.in. na terytorium dzisiejszej Rumunii, w Dubrowniku czy Bośni. Dopiero w XVIII wieku, cesarzowa Maria Teresa zdołała odzyskać relikwie i sprowadzić je do Wiednia. Stąd dłoń św. Stefana została uroczyście przetransportowana do Pesztu, a cesarzowa powołała Zakon Najświętszej Marii Panny, który miał za zadanie sprawiać opiekę nad relikwią.

Podczas II wojny światowej dłoń i klejnoty koronacyjne zostały zabrane z Zamku Królewskiego w Budapeszcie i ukryte w jaskini w Salzburgu. Relikwia powróciła na Węgry w 1945 roku. Obecnie znajduje się w relikwiarzu w jednej z kaplic Bazyliki św. Stefana. Co roku, 20 sierpnia wynoszona jest na ulice Budapesztu w uroczystej procesji. 

Bazylika św. Stefana to również jeden z najlepszych punktów widokowych w mieście, gdyż kopułę udostępniono dla zwiedzających. Za dodatkową opłatą można wjechać windą na szczyt kościoła. Istnieje też opcja wdrapanie się po 364 schodach. Mozolną wspinaczkę wynagradza widok na Budapeszt.

Pierwsi Żydzi pojawili się w Peszcie pod koniec XVIII wieku, kiedy to zniesiono zakaz osiedlania się ich w tym mieście. Większość pierwszych żydowskich mieszkańców pochodziła z pobliskiej Obudy. Pod koniec XIX wieku społeczność żydowska w Peszcie była już największą na Węgrzech, a na początku XX wieku Żydzi stanowili 1/5 mieszkańców Budapesztu i byli obecni w każdej części miasta.

Oficjalnie dzielnica Erzsébetváros powstała w 1873 roku w wyniku zjednoczenia miasta. Ze względu na zamieszkujące ją mniejszości religijne, znajdujące się tu synagogi oraz fakt, że w czasie wojny na tym terenie wyznaczono Wielkie Getto, w którym w nieludzkich warunkach stłoczono ludność żydowską, obecnie tą część miasta nazywa się dzielnicą żydowską.

Na dość niewielkim obszarze, w promieniu kilkuset metrów znajduje się dzielnica żydowska, bardzo różniąca się od pozostałej części Budapesztu. To tu zachował się tzw. trójkąt żydowski, pokazujący 3 główne nurty judaizmu, których symbolem są trzy synagogi znajdujące się na tym terenie.

Najważniejszym budynkiem sakralnym tej części miasta jest Wielka Synagoga, zwana także Centralną. Wielka Synagoga to największa synagoga w Europie i trzecia co do wielkości na świecie, tuż za budowlą w USA i Izraelu. Znajduje się przy placu Herzla, ma 75 metrów długości i 27 metrów szerokości. Jednocześnie może pomieścić prawie 3000 osób.

W XIX wieku poproszono najwybitniejszych architektów tamtych czasów o przedstawienie projektów nowej synagogi. W konkursie udział wziął m.in. József Hild, pierwszy projektant bazyliki św. Stefana. Wygrał pomysł Ludwiga Förstera, słynnego, wiedeńskiego architekta. Urzekł on komisję nawiązaniami do świątyni Salomona, wykorzystaniem starożytnych i mauretańskich ornamentów, nowoczesnych materiałów oraz nawiązaniem do kościołów chrześcijańskich w okolicy. I o ile wygląd budowli zawierzono Försterowi, tak wnętrze zaprojektował inny architekt biorący udział w konkursie – Frigyes Feszl. Uroczyste otwarcie Wielkiej Synagogi miało miejsce w 1859 roku.

Budowla bardzo ucierpiała w czasie wojny i przez wiele dziesięcioleci była zamknięta. Odbudowano ją dopiero w w latach 90-tych. Dziś udostępniona jest do zwiedzania, organizowane są tu również koncerty muzyki poważnej, a także służy oczywiście celom obrzędowym.

W czasie wojny synagoga znajdowała się na terenie getta, a dziś znajduje się tu tablica upamiętniająca to miejsce, jest też „tablica sprawiedliwych” czyli osób pomagających Żydom oraz cmentarz ofiar. Znajdziecie tu również niezwykle wzruszający pomnik upamiętniający ofiary Holocaustu. Ma kształt płaczącej wierzby, której każdy liść ma wygrawerowane imię i nazwisko ofiar zbrodni. Na terenie Synagogi znajduje się również Muzeum Historii i Religii Żydowskiej.

Synagoga Rumbach wybudowana została w XIX wieku wg projektu austriackiego architekta Otto Wagnera. Architekt nawiązał do budowli mauretańskich, szczególnie tych znanych z Alhambry. Znajduje się na ulicy Sebestyéna Rumbacha i należała do umiarkowanych konserwatystów. Obecnie nie jest udostępniona dla zwiedzających, choć często można tu spotkać wycieczki podziwiające budynek z zewnątrz.

Przy ulicy Kazinczy znajduje się trzecia synagoga, która należy do ortodoksyjnych Żydów. Budowa rozpoczęła się w 1911 r. i trwałą dwa lata. Dziś synagoga przy ulicy Kazinczy używana jest przez ortodoksów jedynie w wielkie święta. Na co dzień członkowie wspólnoty modlą się w domach modlitwy. To co warto wiedzieć, to fakt, że okolica synagogi obfituje w koszerne restauracje, piekarnie i cukiernie.

Dzielnica żydowska to nie tylko zabytki i synagogi. To także popularne na całym świecie ruin puby – bary i dyskoteki umieszczone w ruinach lub opuszczonych budynkach, które są sercem nocnego życia Budapesztu. Bardzo często, wyglądające niepozornie bramy czy drzwi do kamienic prowadzą do unikatowych, imprezowych miejsc. Pomysł na ruin puby zrodził się na początku XXI wieku i szybko został podchwycony. W imprezowej dzielnicy działa ponad 500 barów, restauracji i klubów. Najsłynniejszym ruin pubem i pierwszym jaki powstał w Budapeszcie jest Szimpla przy ul. Kazinczy.

I choć Budapeszt zasłynął w świecie swoimi pubami, to jednak przysporzył mieszkańcom więcej złego niż dobrego. W momencie, gdy tanie linie lotnicze utworzyły połączenia do Budapesztu, miasto zalała fala imprezowiczów. A co za tym idzie wrzaski, regularne zniszczenia, problemy z czystością i mnóstwo śmieci. Większość mieszkańców zmuszona była sprzedać swoje mieszkania i przenieść się do spokojniejszych dzielnic. Instytucje kulturalne przestały istnieć, działają małe sklepy, głównie z alkoholem.  I choć wydaje się, że dzielnica ruin pubów to złoty interes, to prawdopodobnie wkrótce przestanie istnieć. Budynki w których się znajdują zostają powoli zamykane i grozi im rozbiórka. A w ich miejscach wyrastają apartamentowce, modne butiki i restauracje o zupełnie innym klimacie i klienteli.

Gozsdu Udvar, czyli podwórze Gozsdu, to znajdujące się pomiędzy kamienicami, połączone ze sobą pasaże i podwórka. Na wąskiej dwustumetrowej uliczce tłoczą się liczne sklepy i punkty usługowe. Tutaj skusiliśmy się na pyszny, świąteczny obiad składający się z tradycyjnych dań kuchni węgierskiej – gulasz, kaczkę i langosza.

Kolejną charakterystyczną cechą dzielnicy są zdobiące budynki murale, co mocno kontrastuje z okolicznymi, szarymi budynkami. Niektóre malowidła są ogromne, jak chociażby mural upamiętniający wygraną Węgrów w meczu piłkarskim z Anglią. Udało nam się też odnaleźć też mural upamiętniający przyjaźń polsko-węgierską.

Baszta powstała na przełomie XIX i XX wieku w miejscu starych murów zamku w Budzie. Budowlę oddano do użytku w 1905 roku. Architektom udało się przekształcić obszar Wzgórza Zamkowego, który pierwotnie służył do celów wojskowych, w uroczą promenadę i wieżę widokową.

Wcześniej znana była pod nazwą Bastion Rybacki, a określenie to pochodzi od znajdującego się w średniowieczu pod zamkiem Miasta Rybackiego. To tu, na plac targowy przy kościele św. Macieja rybacy przynosili swoje połowy. Dodatkowo, w czasie najazdów nieprzyjaciela cechy rybackie broniły tej części zamku.

Baszta Rybacka została poważnie uszkodzona podczas II wojny światowej, ale ponieważ była jednym z najbardziej znanych zabytków Budapesztu, miastu zależało na jej szybkiej odbudowie. Prace były mozolne i trudne, a pierwszy, duży fragment odrestaurowanej budowli ukończono w 1953 roku. W kolejnych dziesięcioleciach bastion doznał kolejnych szkód. W latach siedemdziesiątych sadza i siarka z kominów zanieczyściły mury budowli. Prace remontowe pod koniec dwudziestego wieku ciągnęły się w nieskończoność i pochłaniały ogromne koszty. Ukończono go w 2003 roku. Baszta wraz z zamkiem wpisana jest na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Główna fasada Baszty, tak dobrze widziana znad brzegu Dunaju ma około 140 metrów długości.  Wysokie kamienne wieże symbolizują siedmiu węgierskich przywódców, zaś na placu przed Basztą stoi pomnik świętego Stefana, założyciela kraju, jadącego na koniu. Baszta to jeden z najlepszych punktów widokowych w Budapeszcie, pełen schodów, korytarzy, wież i rzeźb. Dzięki dekoracyjnemu oświetleniu z 1928 r. jest także jednym z głównych elementów wieczornej panoramy miasta. 

Most Łańcuchowy jest pierwszym stałym mostem na Węgrzech, a jego budowa nie należała do łatwych. Sam pomysł budowy mostu zainicjował hrabia Istvan Szechenyi, który to w 1820 roku przez skuty lodem Dunaj, nie mógł dostać się na pogrzeb ojca. Brak mostu nad rzeką, który łączyły oba brzegi Dunaju był sporym problemem dla mieszkańców stolicy. Jednak budowa takiej przeprawy na ówczesne czasy była sporym wyzwaniem dla węgierskich inżynierów, którzy nie mieli doświadczenia w projektowaniu mostów. Zagrożeniem dla takich budowli były głównie powodzie, pęknięcia konstrukcji czy też zawalenia się mostów.

By wdrożyć pomysł budowy w życie, hrabia Szechenyi utworzył Stowarzyszenie Mostów, które zrzeszało najbogatszych obywateli miasta, odpowiedzialnych za propagowanie wśród polityków i mieszkańców idei budowy przeprawy, pozyskiwanie inwestorów i kontrolę nad całością inwestycji.

Hrabia Szecheyi wraz z przyjaciółmi wyruszył do Anglii, na spotkanie z największymi inżynierami mostów w Wielkiej Brytanii m.in. z Wiliamem Clarkiem, który w efekcie rozmów został autorem przyjętego przez rząd projektu mostu nad Dunajem. Jak zakładała umowa z wykonawcą, wybudowanie mostu nastąpiło ze środków spółki, zaś miasto zobowiązało się, że przez czas trwania umowy – blisko 90 lat – w odległości mili od mostu nie powstanie żadna przeprawa, w tym promowa, a za korzystanie z mostu pobierana będzie opłata.

W 1840 roku na plac budowy zwieziono potrzebne materiały – dąb z Słowacji, modrzew z Austrii, cegłę z Pesztu i Obudy, cement zaś z Budy. Gdy w 1848 roku zaproszono gości na oficjalną część poświęconą instalacji łańcuchów na moście, doszło do wypadku. Jeden z łańcuchów zerwał się i uderzył w pływającą platformę, na której zgromadzeni byli goście. Część z nich wpadła do rzeki. W czasie Wojny o Niepodległość budowa uległa spowolnieniu, zaś w 1849 roku Austriacy planowali wyburzyć most, jednak Adam Clark – zarządzający budową, zabezpieczył najważniejsze jego elementy i do wysadzenia budowli nie doszło.

Po wojnie most został ukończony, a jego oficjalne otwarcie nastąpiło w listopadzie 1849 roku. Cztery kamienne lwy stanowiące ozdobę mostu pojawiły się na nim w 1852 roku.

Kilkanaście lat później, w 1876 roku został otwarty kolejny most w Budapeszcie – Most Małgorzaty, dzięki czemu odciążony został Most Łańcuchowy, gdyż zmniejszył się tu ruch towarowy. Wraz z budową linii tramwajowej wzdłuż nabrzeża pod koniec XIX wieku, wzrósł za to ruch pieszych. Zaś w 1907 roku przez Most Łańcuchowy przejechał pierwszy tramwaj.

Gdy ruch na moście tak bardzo wzrósł, obawiano się, że spore kołysanie całej konstrukcji spowodowuje przeciążenia, przeprowadzono remont całej żelaznej konstrukcji. Most został zamknięty na czas wymiany elementów w 1914 roku i oddany do użytku rok później. Od tego czasu nazywany jest Mostem Łańcuchowym lub Mostem Szechenyi. Pierwszy samochód przejechał po moście w 1924 roku.

Most został zniszczony w czasie oblężenia Budapesztu w czasie II wojny światowej. Wycofujące się wojska niemieckie wysadziły most w powietrze. Dwa lata po wojnie podjęto decyzję o odbudowie jednego z symboli miasta. Otwarcie odbudowanej przeprawy nastąpiło w 1949 roku, w 100 rocznicę powstania pierwszego mostu. Od kilku lat planowany jest kolejny, duży remont obiektu, ale ponieważ potrzebne są ogromne fundusze, na chwile obecną planowane jest ograniczenie ruchu kołowego na moście. Od 4 stycznia 2020 roku obowiązuje zakaz wjazdy pojazdów powyżej 5 ton.  

Most Łańcuchowy jest jedynym mostem publicznym w Budapeszcie bez bezpośrednio połączonych głównych dróg, zamiast tego na każdym końcu mostu znajduje się rondo, plac Szechenyi w Peszcie i plac Adama Clarka w Budzie. Most został przedstawiony na kilku węgierskich monetach, ostatnio na monecie 200 forintów wyemitowanej w 2009 roku.

Obecnie Most Łańcuchowy to najpopularniejszy most na Węgrzech. Warto go zobaczyć zarówno za dnia, jak i nocą, kiedy rozświetlony setkami lampek stanowi jedną z atrakcji wieczornego krajobrazu tego miasta.

Data powstania budowli na Wzgórzu Zamkowym w Budzie nie jest znana. Historycy i archeolodzy zakładają, że budowa zamku rozpoczęła się w połowie XIII wieku. Przez kolejne lata władcy wprowadzali niewielkie poprawki czy przebudowy nawiązujące do najnowszych trendów. Ale Buda długo nie nacieszyła się zamkiem. Po zdobyciu stolicy Królestwa Węgierskiego przez Turków w zamku urządzono arsenał. Wybuch w 1578 roku zniszczył doszczętnie całą budowlę.

Odbudowany w stylu barokowym od końca XVIII wieku stał się oficjalną rezydencją królewską. Gdy w połowie XIX wieku wybuchła Wiosna Ludów, która na Węgrzech miała na celu wyzwolić kraj od panowania austriackiego, zamek został opuszczony przez rodzinę królewską i zaczął powoli niszczeć. Dopiero po powstaniu Austro-Węgier w 1867 roku podjęto decyzję o wyremontowaniu i przebudowie zamku. Prace ruszyły w 1890 roku, a w ich wyniku powstała reprezentacyjna brama i plac przed zamkiem. Przebudowa zakończyła się w 1905 roku, a budynek miał ponad 1000 bogato zdobionych, królewskich komnat.

W czasie II wojny światowej budowla bardzo ucierpiała. Podczas bitwy o Budę pałac i jego najbliższe otoczenie zostały mocno dotknięte bombardowaniami i radzieckim ostrzałem artyleryjskim. Po bitwach pałac płonął przez wiele dni, powodując największe szkody. Znany nam dziś obiekt nie został odbudowany zgodnie z oryginalnymi planami, m.in. ze względu na koszty. Wiele elementów budynku uproszczono, a niektóre celowo zrównano z ziemią. Przy odbudowie zakładano, że zamek zostanie przeznaczony na cele kulturalne, jako siedziba muzeum, biblioteki czy galerii. Odbudowa zakończyła się ostatecznie w latach 80-tych XX wieku. W czasie remontu archeolodzy odkryli wiele kamiennych rzeźb i dzieł, które ukryte były pod ziemią.

Obecnie we wnętrzach Zamku znajduje się siedziba Muzeum Historycznego Budapesztu, Węgierska Galeria Narodowa oraz Narodowa Biblioteka Szechenyj. Wszystkie te atrakcje można zwiedzać, ale obowiązuje opłata za wstęp. To też jedyna szansa, by zobaczyć zamek od wewnątrz, ponieważ wszystkie pokoje, korytarze i przejścia są elementem tych trzech instytucji.

W Muzeum przygotowano ekspozycje poświęcone Budzie, Peszcie i Obudzie – trzem miastom, które obecnie tworzą Budapeszt. Wystawy pokazują życie mieszkańców, zdjęcia, meble, narzędzia, książki czy elementy garderoby. Jest też część poświęcona historii zamku, jego budowie i rodzinom arystokratycznym mieszkającym w tym miejscu przez wieki. Odwiedzający mogą zobaczyć wspaniałe książki z bibliotek królewskich, takie jak biblioteka Matthiasa Corvinusa z okresu renesansu, warsztat rzeźbiarski czy artystycznie malowane konstelacje.

Węgierska Galeria Narodowa ma bogaty zbiór dzieł sztuki węgierskich artystów. Stałe wystawy Węgierskiej Galerii Narodowej pokazują rozwój węgierskiej sztuki plastycznej na przestrzeni wieków, od średniowiecza do współczesności. Wystawy obejmują średniowieczne i renesansowe kamienne rzeźby, rzeźby w drewnie z okresu gotyku, czy  szkice fresków przypominające bogactwo barokowej sztuki kościelnej. Oprócz dzieł węgierskich w Galerii Narodowej na Zamku Królewskim znajduje się także kolekcja arcydzieł sztuki międzynarodowej. Każde dzieło opisane jest na tablicach informacyjnych.  Tereny wokół zamku idealnie nadają się na plenerowe imprezy. Odbywa się tu m.in. Festiwal Rzemiosła czy Festiwal Wina. 

Tuż przy bogato zdobionej bramie prowadzącej do Zamku znajduje się ogromny pomnik Turula, węgierskiego, mitycznego ptaka, który jest nieformalnym symbolem kraju. Turul jest bohaterem dwóch węgierskich legend mówiących o pochodzeniu narodu węgierskiego i jego przybyciu do Europy.

Ptaszysko nie jest przedstawicielem żadnego znanego gatunku, a wygląda jak skrzyżowanie sokoła, orła i kruka. W szponach trzyma Miecz Boga, należący do wodza Hunów, Attyli. Legenda głosi bowiem, że Węgrzy wywodzą się z ludu Hunów. Turul miał zapłodnić córkę wodza Attyli – Emese, która urodziła syna Almosa. Almos był wodzem Scytów, pradziadów ludu Madziarów od których wywodzą się Węgrzy. Druga legenda z Turulem opowiada o przybyciu Madziarów na tereny obecnych Węgier.

W XX wieku symbol Turula został wykorzystany w polityce, stając się symbolem partii antysemickich i faszystowskich, był porównywany do czarnego Orła Rzeszy. Za czasów komuny Turul kojarzony był z prawicą, która po upadku socjalizmu wciąż wykorzystywała wizerunek ptaka jako symbolu radykalnych narodowców.  Po 1989 roku Turul masowo pojawiał się na węgierskich gadżetach i pamiątkach, ozdobił również monetę 50 forintową.  Obecna władza stara się naprawić wizerunek Turula i oczyścić go z politycznych naleciałości. Na Węgrzech jest ponad 250 pomników Turula, z czego najbardziej znany to ten na zamku. Co ważne, ma on upamiętniać również ofiary II wojny światowej. 

Ogromny plac przed zamkiem to genialny punkt widokowy, skąd możecie podziwiać widok na Peszt, Dunaj i okolicę. Wejście na tereny przy zamku jest bezpłatne. Jest też opcja skorzystania z tarasu umieszczonego na kopule zamku, jednak tylko w miesiącach wiosenno – letnich. Taras zamknięty jest od listopada do kwietnia. Wejście wymaga zakupu biletu.

I choć zamek zrobił na nas wrażenie swoją wielkością, to jednak urzekł nas w 100% po zmroku, kiedy podświetlany prezentuje się niesamowicie na tle budapesztańskiej panoramy. Zamek wieczorem najlepiej podziwiać z przeciwległego brzegu Dunaju, z promenady lub z okien tramwaju numer 2 – najlepszej linii w stolicy, która biegnie wzdłuż rzeki, m.in. obok Parlamentu.

Metro w Budapeszcie jest najstarszym metrem na terenie kontynentalnej Europy. Niewiele starsze od niego jest tylko metro w Londynie. Pierwsza linię otwarto w 1896 roku! To linia żółta, która łaczy Vörösmarty tér z Mexikói út i umiejscowiona jest wyłącznie po stronie Pesztu, przez co nie przecina Dunaju. Warto się nią przejechać, gdyż odrestaurowane stacje zachowały swój pierwotny charakter i można się tu poczuć jak u schyłku XIX wieku. My wybraliśmy się na przejażdżkę z głównej stacji budapesztańskiego metra, gdzie krzyżują się 3 linie – z Deak Ferenc tér , a dotarliśmy linią żółtą na Hösök tere, gdzie znajduje się Plac Bohaterów, jedno z ważnych miejsc w mieście.

Na kolejne linie metra Budapeszt czekał blisko 100 lat, gdyż kolejne połączenia utworzono w 1970 roku. Obecnie w Budapeszcie działają 4 linie metra, a ostania – najdłuższa i najnowocześniejsza otwarta została w 2014 roku.

Metro ma łącznie 52 stacje i blisko 40 km torów. Łączy najważniejsze punkty miasta i dlatego kapitalnie nadaje się jako środek transportu w czasie zwiedzania.

Pociągi kursują od 4-5 rano do 23-24 godziny. Są jednak dni, kiedy metro zamykane jest o godz. 16. My tak trafiliśmy w Wigilię, kiedy to stacje od popołudnia były już zamknięte, więc jeśli zwiedzacie Budapeszt w czasie świąt to sprawdźcie wcześniej do które godziny działa komunikacja.

Opcji biletów na metro i pozostałe środki komunikacji jest sporo. Warto przeliczyć i przekalkulować różne opcje.

Jeśli przyjeżdżacie do stolicy Węgier na kilka dni i planujecie mieszkać daleko od centrum, co będzie się wiązało z dużą liczbą przesiadek i środków transportu z których będziecie korzystać, to warto zastanowić się nad zakupem Budapest Travel Card – 24 lub 72 godzinnej, które dają Wam nieograniczoną możliwość korzystania z komunikacji miejskiej przez 24 lub 72 godziny. Kosztuję odpowiednio 1650 forintów lub 4150 forintów. Inną ciekawa opcją sa tzw. bilety grupowe dla max. 5 osób, które podróżują razem – taka 24 godzinna karta kosztuje 3300 forintów.

Jeśli planujecie dużo jeździć i dużo zwiedzać obiektów płatnych to sprawdźcie ofertę Budapest Card – to karta, która zawiera w sobie bilet na komunikację, bezpłatną podróż zabytkowym tramwajem wzdłuż Dunaju, zniżki do muzeów i łaźni termalnych. Szczegóły na stronie Budapest.info – klik TUTAJ

Są też oczywiście bilety na jednorazowe przejazdy – koszt to 350 forintów. My mieszkaliśmy blisko centrum, więc skorzystaliśmy z opcji zakupu bloku 10 biletów za 3000 HUF. Bilety kupiliśmy na stacji metra w biletomacie, otwarte były również okienka, gdzie można było wykupić odpowiednią dla siebie opcję.

Mapa jest prosta i przejrzysta, stacje dobrze oznakowane tylko czasem wymowa poszczególnych przystanków może sprawić trudność.