Rodzinne wakacje na kempingu
i podróże po Europie

Otóż nazwa Westerplatte wywodzi się z języka niemieckiego gdzie wester = zachodni, platte = płyta, miało to oznaczać zachodnią wyspę. W XIX wieku nazwa służyła do odróżnienia wschodniej wyspy Ost Platte, od zachodniej. Z czasem wyspa wschodnia połączyła się z lądem.

Już w latach 30. XIX wieku Westerplatte z piaszczystej wysepki zamieniło się w wyspę pełną lasów i bogatej roślinności. Zaczęto organizować tam kąpielisko, które przez długi czas było wyśmienitą atrakcją dla rodzin z Gdańska, a do Westerplatte można było bez problemu dotrzeć drogą wodną z centrum miasta.

Warto nadmienić, że XIX-wieczne Westerplatte było świetnie zorganizowanym kurortem na miarę Sopotu, w mniejszych rozmiarach oczywiście, gdzie znaleźć można było kawiarnie, restauracje, molo, łazienki damskie, męskie, rodzinne czy też pensjonaty – wszystko czego XIX-wieczna dusza zapragnęła! 

Z czasem, kiedy kurort okazał się być fantastycznym pomysłem i postanowiono jego rozbudowę, zasypano stare ujście Wisły, co sprawiło, że Westerplatte stało się półwyspem. Aż do końca I wojny światowej, Westerplatte pełniło funkcję kurortu. 

Po I wojnie światowej Polsce przydzielono Westerplatte, jako miejsce do stworzenia bazy przeładunkowej dla importowanej drogą morską broni i amunicji. Westerplatte zostało odłączone od miejskiej przestrzeni Gdańska.  Konflikt zbrojny zbliżał się nieuchronnie. W latach 30. XX wieku polskie władze postanowiły potajemnie przygotować półwysep do ochrony. W ciągu kilku lat, w kompletnej tajemnicy, z Wojskowej Składnicy Tranzytowej, Westerplatte zamieniło się w polową twierdzę.

25 sierpnia 1939 roku, do Gdańska przybył niemiecki pancernik szkolny Schleswig-Holstein. Na pozór niewinny, pod pretekstem awarii innego okrętu przedostał się przez granicę, przewożąc pod swym pokładem kompanię szturmową. 

Westerplatte zostało zaatakowane. W dniach 1-7 września 1939 roku trwała obrona półwyspu. Obrona Westerplatte była pierwszą bitwą II wojny światowej, mimo że za pierwszy akt zbrojnej agresji Niemiec uważa się bombardowanie Wielunia, które nastąpiło kilkanaście minut wcześniej. 

7 września 1939 roku, major Henryk Sucharski podjął decyzję o kapitulacji ze względu na śmierć dwudziestu oficerów, bardzo złe położenie, wyczerpanie żołnierzy, tragiczny stan rannych, a przede wszystkim ze względu na przewagę liczebną wroga.  Co ciekawe, Niemcy dysponowali wtedy niemalże dwudziestokrotną przewagą liczebną. Dowódca wojsk niemieckich postanowił nawet „uhonorować” męstwo i wytrwałość Polaków pozwalając majorowi przebrać się w mundur galowy i zachować szablę – jakże nobilitujące, prawda? Dla Polaków Westerplatte nadal jest symbolem męstwa, honoru i bohaterstwa.

Interesującą ciekawostką z historii Obrony Westerplatte jest fakt, że już 2 września 1939 roku, gdy niemieckie siły powietrzne zorganizowały nalot mający na celu obniżenie morali żołnierzy – major Sucharski popadł w załamanie nerwowe i chciał natychmiastowej kapitulacji. Niewiele brakowało do spełnienia celu Niemców – 40-minutowy nalot sprawił, że niektórzy żołnierze porzucili swoje stanowiska i uciekli do koszar, a sam major Sucharski nakazał wywiesić białą flagę. Nad sytuacją zapanował jego zastępca kapitan Franciszek Dąbrowski, który rozkazał zdjąć flagę, a majora odizolował do czasu, aż doszedł do siebie. 

Docierając na półwysep polecamy Wam skorzystać ze szlaku turystycznego „Westerplatte”, który biegnie po terenie uznanym za pomnik historii „Pole Bitwy na Westerplatte”. Postaramy się Wam nieco przybliżyć najciekawsze punkty oraz niezbędne informacje turystyczne

Na przejście całego szlaku zarezerwujcie około dwóch godzin – zapewniamy Was, że warto. Najgorliwsi fanatycy historii z pewnością spędzą tutaj o wiele więcej czasu, a jeśli planujecie wyjazd z dziećmi to zapewniamy Was, że z pewnością im się spodoba! Michał z zaciekawieniem słuchał opowieści wojennych, a możliwość spenetrowania ruin była dla niego ogromną frajdą. 

Zacznijmy od tego, że szlak posiada dziesięć punktów do odwiedzenia. Wycieczkę zaczynamy od przystani statków pasażerskich. Z przystani rozpościera się przepiękny widok na kanał portowy, gdańskie zakłady przemysłowe, Twierdzę Wisłoujście, Zakręt Pięciu Gwizdków, a przede wszystkim na tak dobrze nam wszystkim znaną Stocznię Gdańską.

Czym jest ten Zakręt Pięciu Gwizdków? Otóż tutaj was nie zdziwię… zakrętem! Jego nazwa powstała od sygnałów dźwiękowych, które wysyłały zbliżające się do ostrego zakrętu statki przepływające kanałem portowym i taka też nazwa pozostała do dziś. Zakręt Pięciu Gwizdków możecie zobaczyć przy ujściu Martwej Wisły ku Zatoce Gdańskiej.

Kolejnym punktem na mapie jest schron i wieża obserwacyjna. Idąc do punktu drugiego, szlaku turystycznego, natraficie na terminal kontenerowy, pozostałości torów kolejowych czy miejsce, w którym stała kiedyś stacja kolejowa.  Schron, który przed sobą zobaczycie pochodzi z lat 50. XX wieku i wchodził w skład 25 BAS (Baterii Artylerii Stałej). Pełnił funkcję punktu obserwacyjnego i zaplecza wieży obserwacyjnej znajdującej się w pobliżu. Nie ukrywamy, że widok starych militarnych obiektów spowitych szatą zieleni sprawia, że Westerplatte ma naprawdę niepowtarzalny klimat!

Idąc brzegiem zatoki zobaczycie również Placówkę „Fort”, która pochodzi z 1911 roku i jest częścią pruskiego systemu fortyfikacji nadbrzeżnych. Stanowi ona trzeci punkt na szlaku turystycznym „Westerplatte”. Niesamowitym jest fakt, że ten z zewnątrz niepozorny budynek był niegdyś dwukondygnacyjnym stanowiskiem dowodzenia komendanta artylerii nadbrzeżnej!

Wybierając się na wycieczkę szlakiem Westerplatte natkniecie się również na… czołg! I to nie byle jaki! Czołg T-34 został postawiony na tych terenach w 1962 roku, na miejscu krzyża upamiętniającego poległych w walce żołnierzy. Nie bez powodu dokonano takiej zmiany – władze postanowiły usunąć znak religijny, a na jego miejsce postawić akcent polsko – radzieckiego „braterstwa dłoni”.

Jednym z najważniejszych miejsc na Westerplatte oraz punktem piątym naszej wycieczki był Cmentarz Obrońców, który powstał w miejscu zniszczonej 2 września 1939 roku Wartowni nr V. To tutaj spoczywają polegli żołnierze i komendant walczący w obronie półwyspu. To tutaj też złożono prochy majora Sucharskiego walczącego w Obronie Westerplatte.

Wartownia nr 1  mimo oblężenia przetrwała wojnę. W roku 1967 przeprowadzono akcję przesunięcia Wartowni o około 80 metrów, a co ciekawe – udało się!  W Wartowni nr 1 obecnie znajduje się Muzeum Historyczne Miasta Gdańska.

Kolejnym punktem na naszym szlaku są Ruiny Nowych Koszar. Wybudowane w roku 1936, były na te czasy bardzo nowocześnie zaprojektowane i z czasem stały się centralnie umiejscowionym punktem obronnym. Otoczone pięcioma warowniami i placówkami, koszary stanowiły idealny punkt obronny polskich żołnierzy. Sam obiekt liczył sobie aż 654 metry kwadratowe!

Ruiny Nowych Koszar, które obecnie możecie zobaczyć idąc bezpośrednio w stronę Pomnika Westerplatte, a ich obecny wygląd jest pokłosiem celowego wysadzania obiektu przez sowieckich saperów, już po wojnie. Niedaleko znajdziecie również tablice przedstawiające alfabetyczny spis wszystkich nazwisk znanych obrońców Westerplatte, a kawałeczek dalej – pozostałości po wartowni nr III. 

Docieramy powoli do celu naszej wycieczki… jednak zanim opowiem Wam o pomniku, warto zatrzymać się na chwilę na placu przed kopcem. To tutaj odbywają się oficjalne uroczystości, a dla upamiętnienia siedmiu bohaterskich dni walki naszych rodaków, postawiono tam siedem schodków (które prowadzą na plac), siedem masztów oraz siedem odlanych z brązu zniczy, które mają formę łusek po pociskach. 

Co ciekawe, plac odwiedził Jan Paweł II w roku 1987, gdzie odbyło się spotkanie z młodzieżą, a słowa przez niego wypowiedziane do dziś są znane i cytowane: „[…] Każdy z Was, Młodzi Przyjaciele znajdzie też w życiu swoje Westerplatte, jakiś wymiar zadań który trzeba podjąć i wypełnić, jakąś słuszną sprawę, o którą nie można nie walczyć, jakiś obowiązek, powinność od której nie można się uchylić, nie można zdezerterować […]”

Naszą podróż kończymy przy przepięknym, potężnym Pomniku Obrońców Westerplatte, który stoi na kopcu wykonanym z nadmiaru wydobytych materiałów, liczącym sobie ponad 22 metry wysokości. Pomnik Obrońców Westerplatte został odsłonięty 9 października 1966 roku, a sam projekt pomnika i plan zagospodarowania terenu wypłynął od gdańskich projektantów: A. Haupta, F. Duszenko i H. Kitowskiego. Liczy on sobie 25 metrów wysokości i zbudowany jest z 236 bloków ważących od  6 – 12 ton.

Niestety pomnik nie został wybudowany na cześć Bohaterów Westerplatte. Możemy zobaczyć na nim postać żołnierza i marynarza wspólnie dzierżących pistolet maszynowy tzw. pepeszę, wymienione zostały pola bitewne, jednak niektóre wcale niezwiązane są z historią Westerplatte. Zobaczyć możemy również napis „Westeplatte” jednak bez odniesienia do roku 1939, kiedy to bitwa nastąpiła. Dlaczego? Otóż władze komunistyczne zadecydowały o budowie pomnika w celach ściśle propagandowych. Miał on pełnić funkcję najważniejszego punktu na Westerplatte i stać się propagandowym orężem władz. Na szczęście pamięć o poległych Bohaterach Westerplatte pozostaje do dziś, a pomnik odwiedzany jest codziennie przez masę turystów z całego świata.

O Obronie Westerplatte pisali wielcy poeci, muzycy tworzyli patetyczne pieśni, nie mówiąc już o wielu publikacjach. Konstanty Ildefons Gałczyński stworzył „Pieśń o żołnierzach z Westerplatte”, którą z pewnością niejeden Polak zna, a jeśli nie – zalecam zapoznanie się z tą piękną, pochwalną pieśnią, której fragment zamieszczam poniżej:

Kiedy się wypełniły dni
i przyszło zginąć latem,
prosto do nieba czwórkami szli
żołnierze z Westerplatte. […]

W Gdańsku staliśmy tak jak mur,
gwiżdżąc na szwabską armatę,
teraz wznosimy się wśród chmur,
żołnierze z Westerplatte.

Wstęp na Westerplatte jest darmowy. Jeśli jednak chcielibyście odwiedzić Wartownię nr 1 przy ul. Sucharskiego, za bilet normalny zapłacicie raptem 6 zł, za ulgowy – 4 zł. Wartownia otwarta jest codziennie od 10:00 – 16:00 – nawet w dni świąteczne. 

Na Westerplatte dojedziecie bezpośrednio autobusami linii 106 i 138. Westerplatte znajduje się na ulicy Sucharskiego Henryka, a Szlak Turystyczny zaczyna się od ulicy Pokładowej. I tu, i tu znajdziecie miejsca parkingowe.

Jeśli jednak chcecie sobie urozmaicić podróż, na Westerplatte możecie się wybrać również statkiem. Żegluga Gdańska oferuje rejs na historyczny obiekt w cenie 25 zł (bilet ulgowy) i 35 zł (bilet normalny). Znajdziecie je na nadbrzeżu przy Zielonej Bramie i Zielonym Moście, w godzinach 8:00 – 16:00.

Zwiedzanie Westerplatte to niekiedy wycieczka na kilka dobrych godzin. Jeśli chcecie jednak spędzić jeszcze więcej czasu w tych rejonach polecam Wam zajrzeć do Twierdzy Wisłoujście. Stanowi ona oddział Muzeum Gdańska oraz wpisana jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO.  Znajdziecie ją niedaleko Westerplatte, na ulicy Stara Twierdza 1. Za bilet normalny zapłacicie 20 zł, za bilet ulgowy raptem 8 zł. 

Jeśli planujecie wizytę w Trójmieście, to warto wziąć pod uwagę wizytę na Westerplatte. Dostaniecie tu dużą dawkę historii naszego kraju w miejscu pełnym zabudowań i ruin ukrytych wśród zieleni. Największe wrażenie robi późnym popołudniem, kiedy już nie ma tu tłumów turystów, a pomnik rysuje się na tle zachodzącego słońca.

Ale Gdańsk to nie tylko Westerplatte! To też niesamowite uliczki, piękne kamienice, majestatyczne kościoły i historia życia wielu znanych osób. Zerknijcie tu, podpowiemy Wam co warto zwiedzić w Gdańsku z dziećmi.