Rodzinne wakacje na kempingu
i podróże po Europie

Strona główna > Podróże > Polska > Bydgoszcz > Wyspa Młyńska

Wyspa Młyńska w Bydgoszczy – zielone miejsce w centrum miasta

Wyspa Młyńska to jedno z najpiękniejszych i najbardziej charakterystycznych miejsc w Bydgoszczy, uwielbiane zarówno przez  mieszkańców, jak i turystów. Położona w sercu miasta, kilka kroków od Starego Rynku. Otoczona wodami rzeki Brdy i jej odnogami, stanowi prawdziwą oazę zieleni, pełną zabytkowych budowli i nowoczesnych przestrzeni kulturalnych. Jej historia sięga średniowiecza, a nas zachwycił tu najbardziej efekt połączenia nowoczesnej rewitalizacji z poszanowaniem tradycji. 

Historia Wyspy Młyńskiej

Historia Wyspy Młyńskiej jest nierozerwalnie związana z historią Bydgoszczy i jej rozwojem jako ośrodka handlowego i przemysłowego. Zagospodarowanie wyspy rozpoczęło się w średniowieczu i wiąże się z budową młynów, od których wzięła swoją nazwę. 

Już w XIV wieku, wraz z nadaniem praw miejskich Bydgoszczy przez króla Kazimierza Wielkiego w 1346 roku, rozpoczął się rozwój młynarstwa i przemysłu na wyspie. Korzystne położenie nad Brdą oraz rozbudowa systemu kanałów i śluz sprzyjały rozwojowi handlu i transportu wodnego, który przez wieki był kluczowy dla miasta. 

Początkowo na Wyspie Młyńskiej funkcjonowały młyny zbożowe, tartaki oraz inne zakłady przetwórcze, które napędzane były siłą wody. To właśnie wodne młyny dały nazwę wyspie, będącej przez stulecia centrum bydgoskiego przemysłu.  W XVII i XVIII wieku Bydgoszcz była ważnym ośrodkiem handlowym, a Wyspa Młyńska pełniła kluczową rolę w przetwarzaniu i magazynowaniu towarów, które spływały rzeką Brdą do Gdańska, skąd były eksportowane na zachód Europy.

Mennica na Wyspie Młyńskiej

Bardzo ważnym momentem w historii Wyspy Młyńskiej było założenie mennicy przez Stanisława Cikowskiego pod koniec XVI wieku. Mennica, początkowo prywatna, wkrótce stała się królewską i produkowała ogromne ilości monet, takich jak szelągi, talary czy słynne boratynki. 

Kompleks menniczy był rozległy, z wieloma budynkami i urządzeniami. Co ważne cała fabryka była odizolowana od miasta – samo położenie na wyspie czyniło ją trudno dostępną, a dodatkowo otoczona była murem i ogrodzeniem. Poprzez Bramę Menniczą wjeżdżało się do mennicy jak do osobnego miasta. Funkcjonowało wiele budynków, w tym m.in w tym kuźnia, w której przygotowywano krążki na monety, dom ślusarza i najważniejsza – .„kamienica z pręgarnią", gdzie bito monety. Mennica, będąca jedną z największych w ówczesnej Rzeczpospolitej przestała działać około 1702 roku.

Młyny Rothera

Niewątpliwie jednymi z budynków na Wyspie Młyńskiej, które przyciągają wzrok są pięknie odrestaurowane Młyny Rothera, które powstały w pierwszej połowie XIX wieku. Na miejscu dotychczasowych ogrodów, przejętych przez państwo pruskie, zadecydowano o rozbudowie kompleksu młyńskiego. To była największa inwestycja państwowa w tamtym czasie. W 1846 roku rozpoczęła się budowa młynów, których nazwa – Młyny Rothera wzięła się od nazwiska pruskiego ministra rolnictwa – Christiana von Rothera.  Zbudowano ogromny budynek produkcyjny z magazynem zbożowym, kotłownie, maszynownie spichlerz mączny i przepompownię. Młyn zasilany był energią wodną za pomocą wielkich kół młyńskich, a składał się z trzech brył – budynku głównego i dwóch budynków skrzydłowych. Co ciekawe młyny działały aż do lat 90-tych ubiegłego wieku.

Po zamknięciu młynów budynki wystawiono na sprzedaż, a inwestor, który je zakupił planował otwarcie hotelu. Jednak spółka popadła w kłopoty finansowe i obiekt przechodził z rąk do rąk, ale żadna firma nie zrealizowała planów. Budynki wyglądały fatalnie na tle rewitalizowanej wyspy. Dlatego miasto podjęło decyzję o nabyciu Młynów Rothera, co zakończyło sie podpisaniem aktu notarialnego w 2013 roku.  

Obecnie, w poprzemysłowym zabytku dostępnym dla mieszkańców i turystów odbywają się wystawy, warsztaty i koncerty.  Na dachu znajduje się darmowy punkt widokowy z którego genialnie widać miasto! Możecie także skorzystać z oferty kawiarni i lodziarni.

Kanał Bydgoski przy Wyspie Młyńskiej

Będąc na Wyspie Młyńskiej nie można nie wspomnieć o Kanale Bydgoskim, bo to jeden z najważniejszych i najbardziej fascynujących zabytków techniki hydrotechnicznej w Polsce. To sztuczna droga wodna, która łącząc dorzecza Wisły i Odry, pełni nie tylko rolę transportową, ale również odgrywa istotną rolę w krajobrazie i historii Bydgoszczy. Zbudowany w XVIII wieku kanał ma bogatą przeszłość i znaczenie gospodarcze, które ewoluowało na przestrzeni wieków.

Kanał Bydgoski został oddany do użytku w 1774 roku, a jego budowa była ściśle związana z sytuacją polityczną tamtego okresu. Po I rozbiorze Polski, Bydgoszcz znalazła się pod panowaniem Prus, które dostrzegły strategiczny potencjał miasta położonego nad rzeką Brdą. Pomysł budowy kanału zrodził się z potrzeby stworzenia połączenia między dwoma głównymi rzekami regionu — Wisłą i Odrą — w celu rozwoju handlu i komunikacji. I co ważne – to kanał czynny do dziś!

Król Prus Fryderyk II, osobiście poparł projekt i zlecił jego realizację. Kanał miał umożliwić szybki transport towarów, przede wszystkim zboża, między nadwiślańskimi terenami Rzeczypospolitej a Śląskiem i Zachodnią Europą. Budowa blisko 27 kilometrowego odcinka trwała nieco ponad półtora roku, co na tamte czasy było niezwykłym wyczynem. Dzieło wykonali w dużej mierze robotnicy oraz sprowadzeni z zagranicy specjaliści. Prace przy budowie rozpoczęto właśnie od  przebudowy systemu wodnego wokół Wyspy Młyńskiej.

Od momentu ukończenia, Kanał Bydgoski stał się kluczowym szlakiem wodnym, zwiększając znaczenie Bydgoszczy jako ważnego ośrodka handlowego. Statki kursujące po kanale przewoziły m.in. zboże, drewno, sól oraz inne towary masowe. Z czasem wokół kanału powstała rozbudowana infrastruktura portowa i przemysłowa, co przyczyniło się do dynamicznego rozwoju miasta.

W XIX wieku, w związku z intensyfikacją przemysłu oraz handlu, kanał kilkukrotnie modernizowano, m.in. pogłębiając jego koryto i budując nowe śluzy. Największa rozbudowa miała miejsce w latach 1906-1915, kiedy to zmodernizowano śluzy oraz poszerzono kanał, co umożliwiło żeglugę większych jednostek.

Wraz z rozwojem transportu kolejowego i drogowego w XX wieku znaczenie Kanału Bydgoskiego jako szlaku transportowego zaczęło maleć. Niemniej jednak, kanał nie stracił swojej wartości historycznej i turystycznej. Dziś jest istotnym elementem krajobrazu Bydgoszczy, pełniąc funkcję rekreacyjną oraz będąc atrakcją turystyczną.

Przestrzeń wokół kanału przyciąga mieszkańców i turystów dzięki ścieżkom spacerowym, parkom oraz przystaniom wodnym. Obecnie wzdłuż kanału można odbyć rejsy wycieczkowe, które są doskonałą okazją do poznania bogatej historii tego unikalnego obiektu hydrotechnicznego. Kanał Bydgoski to nie tylko funkcjonalna droga wodna, ale również wyjątkowy przykład zabytkowej architektury hydrotechnicznej. Na całej jego długości znajduje się kilka śluz, z których wiele ma status zabytków. Najstarsze z nich pochodzą jeszcze z czasów pruskich, choć większość przeszła modernizacje w XX wieku. Szczególną uwagę warto zwrócić na system śluz i jazów, które umożliwiają regulację poziomu wody w kanale i utrzymanie jego żeglowności.

Rejsy statkami, kajakami i rowerkami wodnymi

Wyspę Młyńską możecie podziwiać również od strony wody! Rejsy turystyczne statkami Słonecznik to jedna z ulubionych i najpopularniejszych wakacyjnych atrakcji turystycznych Bydgoszczy.

Linia Staromiejska rozpoczyna się i kończy na Rybim Rynku i trwa około 60-70 minut (w zależności od pracy śluzy). Statek mija Bydgoską Katedrę, Operę Nova i Wyspę Młyńską a następnie przepływa obok zabytkowej śluzy trapezowej, aby przebyć śluzowanie przez odnowioną śluzę miejską. Jest też linia Słoneczna – trasa początkowo wiedzie w dół rzeki mijając Trasę Uniwersytecką oraz szereg obiektów sportowych. Przy hotelu Słoneczny Młyn statek zawraca i płynie w okolice Wyspy Młyńskiej. Bilety dostępne są online oraz stacjonarnie w Bydgoskim Centrum Informacji. Jest również możliwość zakupu biletu u załogi statku, ale tylko bezpośrednio przed wybranym rejsem, jeśli będą wolne miejsca.

Przy Wyspie Młyńskiej możecie również wypożyczyć kajak i rowerki wodne.

Muzea, galerie i restauracje w dawnych młynach i spichrzach

Na Wyspie Młyńskiej znajduje się także szereg dawnych spichlerzy, które służyły do przechowywania towarów eksportowych, takich jak zboże, drewno i inne produkty rolne. Spichrze te, zbudowane głównie z drewna i cegły, są dziś adaptowane na muzea, galerie sztuki i inne przestrzenie użytkowe.

Jednym z kluczowych elementów wyspy jest Muzeum Okręgowe im. Leona Wyczółkowskiego, które ma swoją siedzibę w kilku zabytkowych budynkach na wyspie, w tym w dawnych spichlerzach. Muzeum prezentuje bogate zbiory sztuki, w tym prace wybitnych polskich artystów, takich jak Leon Wyczółkowski. Oprócz stałych ekspozycji, muzeum organizuje również liczne wystawy czasowe, warsztaty artystyczne i wydarzenia kulturalne. Zbiory Archeologiczne znajdują się w Białym Spichrzu, Europejskie Centrum Pieniądza w kamienicy przy u. Mennica 4, a pod adresem ul. Mennica 6 – Centrum Edukacji Muzealnej. 

W Czerwonym Spichrzu mieści się Galeria Sztuki Nowoczesnej. Pięknie zaadaptowany został spichrz ziarna workowanego z połowy XIX wieku  i obecnie mieści się tu stylowa „Karczma Młyńska„.

Wenecja Bydgoska

Bydgoska Wenecja to ciąg kamienic po południowej i zachodniej strony Wyspy Młyńskiej nad rzeką Młynówką. Budynki powstały w XIX wieku, kiedy to wraz z rozwojem miasta jak grzyby po deszczu zaczęły wyrastać warsztaty, zakłady i kamienice. Właścicielami budynków byli kupcy, rzadziej rzemieślnicy i fabrykanci. Ok. 1870 wykonano murowaną ławę na palach drewnianych, która stała się podstawą do wznoszenia zabudowy nad samą rzeką. Prowadzono tu różnorodną działalność –  działały tu fabryki opakowań, papierosów, fabryka czekolady, piekarnie, rzeźnie, drukarnie, farbiarnie czy tartak.

Cechą charakterystyczną Wenecji Bydgoskiej jest bezpośrednie sąsiedztwo z rzeką. Część budynków zachowanych z końca XIX wieku są zrewitalizowane, ale niektóre z kamienic, od lat nie remontowane, są w złym stanie technicznym.

Rewitalizacja Wyspy Młyńskiej i przestrzeń dla mieszkańców

Jednym z najważniejszych wydarzeń w historii Wyspy Młyńskiej była jej kompleksowa rewitalizacja, która rozpoczęła się na początku XXI wieku. Dzięki funduszom unijnym oraz lokalnym inicjatywom, wyspa przeszła gruntowną modernizację, stając się jednym z najważniejszych centrów kulturalnych i rekreacyjnych w Bydgoszczy.

Projekt rewitalizacji zakładał nie tylko renowację zabytkowych budowli, ale także stworzenie nowych przestrzeni rekreacyjnych, takich jak parki, place zabaw, ścieżki rowerowe oraz bulwary nad Brdą. Dzięki temu Wyspa Młyńska stała się miejscem, gdzie historia łączy się z nowoczesnością, a mieszkańcy i turyści mogą spędzać czas w otoczeniu przyrody, jednocześnie obcując z dziedzictwem miasta.

Jednym z najważniejszych elementów rewitalizacji było przywrócenie Młynów Rothera i przekształcenie ich w centrum kulturalne. W ramach projektu powstały także liczne kawiarnie, restauracje oraz galerie sztuki, które tchnęły nowe życie w historyczne budynki. Wyspa Młyńska stała się tym samym jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Bydgoszczy, oferując zarówno atrakcje dla miłośników historii, jak i dla osób szukających spokojnego miejsca do odpoczynku.

Współczesna Wyspa Młyńska to prawdziwa perełka Bydgoszczy, która tętni życiem przez cały rok. Dzięki swojemu urokowi i unikalnemu położeniu w centrum miasta, wyspa przyciąga zarówno mieszkańców, jak i turystów, oferując wiele atrakcji i możliwości spędzania wolnego czasu.

Wyspa Młyńska to także miejsce licznych festiwali, koncertów i innych wydarzeń plenerowych, które przyciągają rzesze odwiedzających. W lecie odbywa się tu m.in. Bydgoski Festiwal Wodny „Ster na Bydgoszcz”, który jest jedną z najważniejszych imprez kulturalnych w mieście. Na wyspie organizowane są także pikniki rodzinne, warsztaty dla dzieci oraz wystawy plenerowe, co czyni ją idealnym miejscem na spędzenie czasu w gronie najbliższych.

Dzięki licznym ścieżkom spacerowym, mostom i kładkom, wyspa jest także doskonałym miejscem na spacery i rekreację. Malownicze widoki na Brdę oraz otaczające ją budynki sprawiają, że jest to jedno z najbardziej urokliwych miejsc w Bydgoszczy. W ostatnich latach na wyspie powstały także nowoczesne przystanie, z których można wypożyczyć kajaki i rowery wodne, co umożliwia eksplorację wyspy i okolicznych kanałów z perspektywy wody.

Wyspa otrzymała w 2012 roku Certyfikat Najlepszy Produkt Turystyczny nadany przez Polską Organizację Turystyczną. 

Bydgoszcz i inne atrakcje Doliny Dolnej Wisły pokazujemy na filmowych relacjach z naszej wycieczki

Nasz caravaningowy wypad po Polsce zrobiliśmy na zaproszenie BYLOT – Bydgoskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, Miasta Chełmno, Miasta Grudziądz,  Zespołu Parków Krajobrazowych nad Dolną Wisłą oraz Nadwiślańskiej Organizacji Turystycznej,  Kujawsko-Pomorskiej Organizacji Turystycznej – Partnerów projektu „Wiślane Wici" gdzie sprawdzaliśmy infrastrukturę kempingową i atrakcje okolicy skupione blisko królowej polskich rzek.