Z Bazyliką św. Marka wiąże się powszechnie znana legenda. Około 60 roku naszej ery, gdy tereny dzisiejszej Wenecji były jeszcze podmokłym trzęsawiskiem,  Święty Marek podczas podróży przez lagunę zabłądził i nie mógł odnaleźć drogi. Wtedy ukazał mu się anioł, który przywitał się z nim wspomnianymi już słowami „Pax tibi, Marce evangelista meus”  i wskazał odpowiedni kierunek drogi. Boży posłaniec przepowiedział też ewangeliście, że jego ciało zostanie złożone na wieczny spoczynek właśnie na tych wyspach.

Według historii św. Marek zginął śmiercią męczeńską w Egipcie, gdzie głosił ewangelię i został pochowany w Aleksandrii, w której pełnił funkcję biskupa. Jednak proroctwo spełniło się w IX wieku dzięki dwóm kupcom o imionach Rusticus i Bonus, którzy dotarli do Aleksandrii, by wykraść ciało świętego. Ówczesnym patronem Wenecji był święty Teodor, którego szczątki były przechowywane w Konstantynopolu, więc Wenecjanie stwierdzili, że chcą mieć patrona, który będzie czuwał nad miastem na miejscu.

Sprawa kradzieży relikwii Marka ewangelisty do dziś jest owiana tajemnicą. Najbardziej znana teoria głosi, że aleksandryjscy strażnicy obwiniali tamtejszego króla o bezczeszczenie zwłok św. Marka i sami pomogli weneckim kupcom w kradzieży. Natomiast z celnikami kupcy poradzili sobie ukrywając zwłoki pod wieprzowym mięsem, którego muzułmanie, zgodnie z zasadami ich religii, nie mogą dotykać.

Według innej teorii, ciało św. Marka było potrzebne weneckiemu doży do rozgrywek politycznych, a Rusticus i Bonus byli jego agentami, którzy podawali się za kupców. Jednak jakkolwiek było naprawdę, ciało św. Marka znalazło się w Wenecji i został on wybrany na patrona miasta.

W 832 roku wybudowano dla niego godne miejsce pochówku. Niestety, kościół ten wraz z przylegającym pałacem dożów w 976 roku uległ zniszczeniu w pożarze. Świątynię odbudowywano w latach 1063 – 1094 i nadano jej status bazyliki. 

Projekt Bazyliki św. Marka wzorowany był na konstantynopolitańskim Kościele Św. Apostołów. Doża Domenico Selvo panujący w latach budowy bazyliki nakazał każdej wyprawie powracającej z dalekich krajów przywozić dary, które posłużą do wystroju wnętrza.  To zdecydowało o bardzo różnorodnym charakterze świątyni łączącym wiele stylów i wpływów w jej detalach. Kościół został zaprojektowany na planie krzyża greckiego, jednak kształt ten jest wręcz niemożliwy do rozpoznania z Placu św. Marka. Bazylika posiada pięć kopuł wzniesionych na linii ramion krzyża. Fasadę bazyliki stanowią dwa poziomy arkad. Wmurowano w nią kolumny sprowadzone z Ziemi Świętej i Syrii, a w półkolistych tympanonach znajdują się przepiękne mozaiki przedstawiające sceny biblijne.

Nad głównym wejściem do bazyliki, przed środkową kopułą góruje pomnik św. Marka a poniżej jego symbol – lew. Górna część fasady to balkon zwany Loggia dei Cavalli, czyli Loża Koni. Jest to punkt widokowy, z którego można zobaczyć cały Plac Św. Marka i panoramę Wenecji. Wchodząc na górę (wstęp płatny) można obejrzeć z bliska rzeźbę koni z brązu, której wykonanie datuje się na II wiek p.n.e. Została przywieziona przez cesarza Teodozjusza II z Grecji. 

Wnętrze Bazyliki św. Marka zapiera dech w piersiach. Wrażenie już robi jej ogrom, a także mozaiki pokrywające ściany, posadzki i sklepienia kopuł. Z początku wykonywali je sprowadzeni artyści z Konstantynopola, jednak późniejsze mozaiki są już dziełami wielkich malarzy, między innymi  Tycjana, Tintoretto czy Veronese. Mozaiki w przedsionku przedstawiają sceny ze Starego Testamentu Biblii, zaś w głównej części Bazyliki – z Nowego, czyli życie Jezusa Chrystusa, Maryi Panny i Dwunastu Apostołów. Miłośnicy sztuki zapewne  dostrzegą wpływy Bizancjum – kolorowe kamyki oraz malarstwo miniatur.

W prezbiterium pod baldachimem możemy zobaczyć najcenniejszy skarb świątyni – złoty ołtarz Pala d’Oro.

Oprócz tego w Bazylice znajduje się wiele cennych przedmiotów zwożonych latami przez kupców i żeglarzy, które przechowywane są w skarbcu bazyliki, który położony jest po prawej stronie transeptu – krótszej nawy przecinającej wszystkie nawy boczne .

We wnętrzu świątyni zobaczymy kolumny, które dzielą ją na nawy. Na pograniczu prezbiterium i nawy głównej znajduje się ikonostas, czyli przejście składające się z ośmiu kolumn, nad którym widać czternaście rzeźb oraz wielki krzyż.

Podczas budowy doża ukrył relikwie św. Marka i nie zdradził miejsca ich spoczynku. Po jego śmierci, mimo wielu podejmowanych prób nikt nie potrafił ich odnaleźć. Dopiero 25 czerwca 1094 roku miejsce ukrycia relikwii zostało odkryte. Odnalazł je doża Vitale Faliero w jednym z filarów świątyni. Obecnie ciało patrona Wenecji spoczywa we wnętrzu ołtarza, składającego się z czterech kolumn i marmurowego baldachimu. Miejsce to jest oczywiście najważniejszą częścią  Bazyliki św. Marka.

Należy pamiętać, że Bazylika św. Marka jest miejscem kultu religijnego, więc będąc w jej wnętrzu trzeba zachować ciszę i spokój. Do Bazyliki nie można wejść z bagażem. Większe torby możemy zostawiać bezpłatnie w przechowalni w Ateneo San Basso (północna część placu Piazzetta dei Leoncini). W świątyni obowiązuje też odpowiedni strój – należy mieć zakryte ramiona i kolana, co jest bardzo rygorystycznie przestrzegane. We wnętrzu nie wolno fotografować ani kamerować. Wstęp do głównej części jest darmowy, jednak są również i części płatne. Kolejki przed wejściem są zwykle długie, jednak warto odczekać, by zobaczyć na własne oczy jej imponujące wnętrze.

Bazylika św. Marka często jest pomijana przez turystów, którym szkoda czasu na stanie w długiej kolejce. Ale naprawdę warto! Skorzystajcie z wcześniejszej rezerwacji i zajrzyjcie do środka. Wnętrze robi oszałamiające wrażenie, a bogactwo ozdób i przepych potrafią zwalić z nóg.

W zależności od sezonu Bazylika jest otwarta w różnych godzinach. Od listopada do połowy kwietnia, od poniedziałku do soboty w godzinach 9:30 – 17:00 (ostatnie wejście 16:45), a w niedzielę i święta w godzinach 14.00-16.30. Od połowy kwietnia do 28 października od poniedziałku do soboty w godzinach 9:30 – 17:00 (ostatnie wejście 16:45), a w niedzielę i święta w godzinach 14.00 – 17.00.

Wejście do wnętrza Bazyliki św. Marka jest bezpłatne, ale dodatkowo płatne jest Muzeum św. Marka (5 euro dorośli, dzieci i młodzież 6-18 lat – 2,50 euro), Pala d'Oro czyli Ołtarz Główny – 2 euro dorośli, 1 euro dzieci i młodzież, Skarbiec – 3 euro bilet normalny i 1,5 euro ulgowy.

Istnieje też możliwość zarezerwowania wejścia na konkretny dzień i godzinę, co jest świetnym rozwiązaniem, bo nie trzeba stać w kolejce. Oferowane jest w wysokim sezonie, czyli od 1 kwietnia do końca października. Kosztuje dodatkowo 3 euro za osobę, ale warto wydać te kilka euro, które pozwoli Wam zaoszczędzić dużo czasu – wejście możecie zarezerwować TUTAJ

Wenecja pełna zabytków, kanałów i miejsc wartych zobaczenia może jednak zmęczyć i znudzić małego turystę. Dlatego koniecznie zobaczcie nasze pomysły na zwiedzania miasta. My wybraliśmy się tu na Tajne Misje – w jednej pomagaliśmy księżniczce odzyskać elementy maski weneckiej, a w drugiej kucharzowi Fabio odzyskać rodzinny przepis na pizzę.